Boşanma sonucunda velayet diğer tarafa verilse dahi velayete sahip olmayan taraf çocuk ile kişisel ilişki kurma hakkına sahiptir.Bu hususu da TMK m. 323’de düzenlenmiştir.
TMK m. 323 – Ana ve babadan her biri, velâyeti altında bulunmayan veya kendisine bırakılmayan çocuk ile uygun kişisel ilişki kurulmasını isteme hakkına sahiptir.
Çocukla Kişisel İlişki Kurma Nedir?
Çocukla kişisel ilişki kurma hakkı, ebeveynler ile ergin olmayan çocuklar arasındaki iletişim ve ilişkiyi koruma amacıyla düzenlenmiştir. Hukuk uygulamasında bu hakka kısaca “ziyaret hakkı” da denilmektedir. Boşanmanın ardından velayet hakkını elinde bulundurmayan tarafın çocuğu ile iletişim ve ilişkisinin devamlılığı için bu hakkın zorunluluğu ortadadır. Ayrıca boşanma sürecinde çocukların yaşadığı sıkıntıların en başında ebeveynlerinden birini kaybetme korkusu gelmektedir. Bunun önüne geçmek aynı zamanda da velayet hakkı bulunmayan ebeveynin çocukları ile ilişkisini düzenlemek amacıyla işbu hüküm Türk Medeni Kanunu’nda yer almaktadır.
Hem ana babanın hem de üçüncü kişilerin çocukla kişisel ilişki kurabilmeleri ancak mahkeme kararıyla mümkündür. Kişisel ilişkiye yönelik olarak mahkeme kararıyla bir düzenleme yapılıncaya kadar, velâyet hakkına sahip veya çocuk kendisine bırakılmış kişinin rızası dışında kişisel ilişki kurulamaz.
Çocukla Kişisel İlişki Kurmanın Uygulama Alanları Nelerdir?
1. Boşanma (Türk Medeni Kanunu (TMK) m. 182/I-II, m. 336/III)
2. Ayrılığa Karar Verilmesi (TMK m. 182/I-II, m. 336/II)
3. Ortak Hayata Ara Verilmesi (TMK m. 197/IV, m. 336/II)
4. Ana ve Babanın Evli olmaması (TMK m. 337, m. 323)
5. Ana ve Babadan Velayet Hakkının Kaldırılması (TMK m. 348, m. 323) veya Velayetin Değiştirilmesi
6. Ana ve Babanın Velayet Hakkı Kaldırılmamakla Birlikte Çocuğun TMK m. 347 Uyarınca bir Aile Yanına veya Kuruma Yerleştirilmesi (TMK m. 323)
Çocukla Kişisel İlişki Kurmanın Sınırları Nelerdir?
Kişisel ilişki kurmak pek tabii bazı sınırlara tabidir. Çocuğun menfaati için de bu gereklidir. Ana ve babanın boşansalar veya velayet taraflardan birine verilse dahi halen çocuğun diğer tarafla kişisel ilişkisini zedelememekle yükümlüdür.
TMK m. 324 – Ana ve babadan her biri, diğerinin çocuk ile kişisel ilişkisini zedelemekten, çocuğun eğitilmesi ve yetiştirilmesini engellemekten kaçınmakla yükümlüdür.
Kişisel ilişki sırasında ebeveyn yükümlülüklerini yerine getirmez, çocukla ilgilenmez , zarar verir veya herhangi bir şekilde çocuğun menfaatine aykırı davranırsa, kişisel ilişki kurma hakkının engellenmesi hakimden istenebilir.
TMK m. 324/2 – Kişisel ilişki sebebiyle çocuğun huzuru tehlikeye girer veya ana ve baba bu haklarını birinci fıkrada öngörülen yükümlülüklerine aykırı olarak kullanırlar veya çocuk ile ciddî olarak ilgilenmezler ya da diğer önemli sebepler varsa, kişisel ilişki kurma hakkı reddedilebilir veya kendilerinden alınabilir.
Eğer ana veya babadan biri bu yükümlülüklerini ihlal ederse diğer taraf hakime başvurarak, durumu bildirir. Ve gerekli önlemlerin alınmasını ister. Bu önlemlerin son aşaması ise velayetin diğer tarafa veya bir vasiye verilmesidir.
Çocukla Kişisel ilişki Başka Kimlere Tanınabilir?
Çocuk ile kişisel ilişki kurma hakkı kural olarak ana ve babaya aittir. Ancak ana baba dışında kişisel ilişki kurma hakkı istisnai olarak; olağanüstü durumlar mevcutsa üçüncü kişiler için de tanınabilir. Bu durumda ana baba için olan hükümler kıyas yoluyla uygulanacaktır.
TMK m. 325 – Olağanüstü hâller mevcutsa, çocuğun menfaatine uygun düştüğü ölçüde çocuk ile kişisel ilişki kurulmasını isteme hakkı diğer kişilere, özellikle hısımlarına da tanınabilir. Ana ve baba için öngörülen sınırlamalar üçüncü kişiler için kıyas yoluyla uygulanır.
Çocukla Kişisel İlişki Kurmada Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
Kişisel ilişki kurulması ile ilgili tüm düzenlemeler çocuğun oturduğu yer mahkemesi görevlidir. Görevli mahkeme ise Aile Mahkemesidir.
TMK m. 326 – Kişisel ilişki kurulması ile ilgili bütün düzenlemelerde çocuğun oturduğu yer mahkemesi de yetkilidir.
Blog Yazılarımız: VELAYET DAVASI NEDİR? VELAYETİN DEĞİŞTİRİLMESİ DAVASI NEDİR?
Stj. Av. Hasan Yaşar Güneş
Av. Serhan Cantaş
