Soruşma koşulu olan cezanın hesaplanması, Ceza Kanunu’nun yer bakımından uygulamasıyla ilgili özellik gösteren hallerden birisidir. Eğer ceza miktarı soruşturma koşuluysa cezanın hesaplanması yapılırken kanuni ağırlaştırıcı ve hafifleştirici nedenler göz önünde bulundurulur. Bu durum TCK’nın 15.maddesinde açıklanmıştır.
Soruşturma Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması
- Madde 15 – (1) Miktarının soruşturma koşulu oluşturduğu hallerde ceza, soruşturma evresinde ileri sürülen kanuni ağırlaştırıcı nedenlerin aşağı sınırı ve kanuni hafifletici nedenlerin yukarı sınırı göz önünde bulundurularak hesaplanır.
TCK Madde 15 Gerekçesi
Ceza miktarının soruşturma koşulunu oluşturduğu hallerde, suçun ilgili olduğu kanun maddesindeki cezaya mı, yoksa iddia çerçevesinde kanuni ağırlaştırıcı ve hafifletici nedenler de göz önüne alınmak suretiyle bulunacak olan cezaya mı itibar edileceği hususuna açıklık getirilmesinde, uygulama bakımından yarar bulunduğu düşünülmüş ve bu gibi hallerde, soruşturma aşamasında ileri sürülen kanuni ağırlaştırıcı nedenlerin aşağı sınırı ile, kanuni hafifletici nedenlerin yukarı sınırı göz önüne alınmak suretiyle soruşturmaya esas oluşturacak cezanın hesaplanacağı belirtilmiştir.
Ceza Miktarının Soruşturma Koşulu Olduğu Haller
- Faile Göre Şahsilik (TCK m.10-11) Hallerinde Soruşturma Koşulu olan Cezanın Hesaplanması
Türk ceza kanunlarına göre aşağı sınırı 1 yıldan az olmayan hapis cezasını gerektiren bir suç işlendiği hallerde soruşturma koşulu oluşmuş demektir.
- Mağdura Göre Şahsilik (TCK m. 12/1-2) Hallerinde Soruşturma Koşulu olan Cezanın Hesaplanması
Türk ceza kanunlarına göre aşağı sınırı 1 yıldan az olmayan hapis cezasını gerektiren bir suç işlendiği hallerde soruşturma koşulu oluşmuş demektir.
- Evrensellik İlkesine Göre TCK m.12/3) Soruşturma Koşulu olan Cezanın Hesaplanması
Türk ceza kanunlarına göre aşağı sınırı 3 yıldan az olmayan hapis cezasını gerektiren bir suç işlendiği hallerde soruşturma koşulu oluşmuş demektir.
- Türkiye’nin Zararına İşlenmiş Olan Suçlarda (TCK m.12/1) Soruşturma Koşulu olan Cezanın Hesaplanması
Türk ceza kanunlarına göre aşağı sınırı 1 yıldan az olmayan hapis cezasını gerektiren bir suç işlendiği hallerde soruşturma koşulu oluşmuş demektir.
TCK m.15 Soruşturma Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması Yargıtay Kararları
- Yargıtay 11. Ceza Dairesi’nin 2021/41568 E. Ve 2022/2067 K. Sayılı Kararı
Somut olayda, şüphelinin Türkiye’de bulunan … isimli şirketin Rusya’da temsilciliğini yapan Türk vatandaşı olduğu, müştekinin şikayetine konu suçların şüphelinin Rusya’da bulunduğu sırada Türk şirketi aleyhine işlendiğinin iddia edildiği, şikayet tarihinde ve sonrasında da şüphelinin Türkiye’de bulunduğu ve dosyada yer alan nüfus kaydından da anlaşılacağı üzere şüphelinin Türkiye’de mevcut adresinin de bulunduğu cihetle, yukarıda bahsedilen düzenlemeler uyarınca öncelikle Savcılık tarafından kovuşturmaya yer olmadığına dair kararda belirtildiği üzere, Rusya adli makamlarınca soruşturma yapılıp yapılmadığı, soruşturma yapılmış ise şikayete konu suçlardan dolayı hüküm verilip verilmediği hususları araştırılarak, sonucuna göre şayet hüküm verilmemiş ise, söz konusu suçlar nedeniyle Türk kanunlarına göre bir soruşturma yapılması gerektiği gözetilmeden, itirazın kabulü yerine yazılı şekilde reddine karar verilmesinde isabet görülmediğinden” bahisle 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 309. maddesi uyarınca, bozulması istenilmiş
Mağdura Göre Şahsilik Yargıtay Kararları
- Yargıtay 12. Ceza Dairesi’nin 2016/12820 E. Ve 2017/3447 K. Sayılı Kararı
İnceleme konusu somut olayda; müştekinin alacağını tahsil amacıyla Kiev/Ukrayna’da bulunduğu sırada şüpheli tarafından suç örgütlerinin adı kullanılmak suretiyle ve birlikte tehdit edildiği iddiasıyla şikayetçi olması üzerine, şüpheli …’un değişik tarihlerde yurda giriş ve çıkış yaptığı, son olarak 03.07.2013 tarihinde.. havalimanını kullanarak yurtdışına çıktığının belirlenmesi üzerine, savunması alınamadığı için hakkında yakalama kararı çıkarıldıktan sonra kamu davası açıldığı görülmektedir.
Ancak TCK’nın 12/2. maddesinde açıkça düzenlendiği üzere, 13’üncü maddede yazılı suçlar dışında, Türk kanunlarına göre aşağı sınırı en az bir yıl hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede, Türk vatandaşı aleyhine işleyen yabancı uyruklu şahsın yargılanabilmesi için, failin Türkiye’de bulunması ve bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması gerekmektedir. Bu hususlar kovuşturma şartı olduğundan bu şart gerçekleşmeden kamu davası açılmamalıdır.
Türkiye’nin Zararına İşlenmiş Suçlar Yargıtay Kararları
- Yargıtay 10. Ceza Dairesi’nin 2023/15061 E. Ve 2023/10878 K. Sayılı Kararı
İade yargılamasına konu suçun yabancı ülkede ve yabancı tarafından işlenen suç olduğu, Türkiye Cumhuriyeti Devletine ya da vatandaşına karşı işlenmiş bir suç olmadığı, ayrıca isnat edilen eylemlerin 5237 sayılı Kanun’un 188 inci maddesine göre de uyuşturucu madde ticareti yapma suçu niteliğinde olduğu, Türk kanunlarına göre de henüz ceza zamanaşımının dolmadığı ve suçun affa uğramadığı, 5237 sayılı Kanun’un \”Geri Verme\” başlığında düzenlenen 18 inci maddesi hükümlerine göre, istenen suçun Türk kanunlarına göre suç olduğu, düşünce, askeri ve siyasi suç niteliğinde olmadığı, yine sanığın İsveç ülkesine geri verilmesi halinde ırkı, dini, vatandaşlığı, sosyal bir gruba aidiyeti ya da siyasi görüşü nedeniyle farklı bir kovuşturma ya da soruşturma göreceğine dair şüphe yada delil olmadığı gibi, işkence ya da kötü muameleye maruz kalacağına dair herhangi bir şüphe sebebinin söz konusu olmadığı…
Stj. Av. Ezginur Aktaş
Av. Serhan Cantaş
Blog Yazılarımız: TCK Madde 14 – Seçimlik Cezalarda Soruşturma Nedir?
