Rödovans sözleşmeleri, maden sahalarının verimli, güvenli ve istikrarlı bir şekilde işletilmesi için bölünmezlik ilkesinin fiilen aşılması ile madencilik sektörü içinde kendine özgü bir sözleşme türü olarak ortaya çıkmıştır.
Maden haklarının bölünememesi ilkesi, 3213 sayılı Maden Kanunu’nun 5.maddesinde, “Madenler üzerinde tesis olunan ilk müracaat (takaddüm), arama ruhsatı, buluculuk, görünür rezerv geliştirme ve işletme ruhsatı haklarının hiçbiri hisselere bölünemez. Her biri bir bütün hâlinde muameleye tabi tutulur.” şeklinde ifade edilmiştir. Maden haklarının bölünememesi ilkesinin bir sonucu olarak, arama ruhsatı ve işletme ruhsatının hisselere bölünmesi mümkün değildir. Ancak bu hakların tek bir kişiye ait olması, işletme ruhsatı sahibinin maden sahasının verimliliğinin azalmasına neden olmuştur. Bu yasak, rödövans sözleşmelerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Rödovans sözleşmesi, maden işletme ruhsatı sahibinin maden sahasının tamamı veya bir kısmı üzerinde sahip olduğu maden işletme izninden kaynaklanan madencilik faaliyeti yapma ve maden ocağından çıkan maden cevherlerini kullanma, yararlanma ve üzerinde tasarruf yapma yetkilerini devretmeyi taahhüt ettiği; buna karşılık, rödövansçının yani rödovans verenin sözleşmede kararlaştırılan rödövans bedelini ödeme ve belirli miktarda üretim yapma borcu altına girdiği bir özel hukuk sözleşmesidir.
Rödovans Sözleşmesinin Unsurları Nelerdir?
- Maden İşletme İzni Alınan Ruhsat Sahası Üzerindeki Maden Hakkının Kullanımının Devri
Rödövans sözleşmesinin unsurlarından ilki, maden işletme izni alınan ruhsat sahası üzerindeki maden hakkının kullanımının devridir. Maden sahasının rödövans yöntemiyle işlettirilebilmesi için, maden işletme izninin alınmış olması gerekir.
- Rödövans Bedeli
Rödövansçının maden işletme iznini kullanması karşılığında maden işletme izni sahibine ödemesi gereken rödövans bedelinin belirlenmesi gerekir. Rödövans bedeli kural olarak bir miktar paradır. Taraflar, rödövans bedeli olarak sabit fiyat belirleyebileceği gibi, üretilen maden miktarına göre değişen bedel de belirleyebilirler. Ek olarak, rödövans bedelinin Türk lirası veya yabancı para üzerinden kararlaştırılması mümkündür.
Ayrıca, rödövans sözleşmesine para dışındaki misli şeyler de konu olabilir. Rödövans bedeli olarak maden sahasında üretilen madenin belirli bir kısmının veya belirli bir oranının kararlaştırılması mümkündür.
- Tarafların Anlaşması
Taraflar, maden işletme izni alınan ruhsat sahası üzerindeki maden hakkının kullanımının devri konusunda anlaşmaları gerekir. Rödövans sözleşmesinin kurulabilmesi için tarafların sözleşmenin objektif ve sübjektif esaslı noktaları üzerinde anlaşmış olmaları gerekli ve zorunludur.
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının İzni
Ruhsat sahibi il rödövans veren arasında akdedilen sözleşmenin hüküm ifade edebilmesi için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından izin verilmesi gerekmektedir. Ruhsat sahibi ile rödövans veren arasındaki sözleşme Bakanlık izin verinceye kadar askıdadır.
- Rödövans Sözleşmesinin Maden Siciline Şerh Edilmesi
Maden Kanunu’nun 38.maddesinde Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından bütün maden hakları ve faaliyetleri ile ilgili teknik ve mali konuları içeren bir maden sicilinin tutulacağı hüküm altına alınmıştır. Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliğine göre, rödövans sözleşmelerinin işletme ruhsatları sicil kayıtlarına işleneceği belirtilmiştir.
Rödovans Sözleşmesinden Doğan Uyuşmazlıklarda Görevli ve Yetkili Mahkeme
Rödövans sözleşmesinin konusu maden hakkı olduğu için taşınmaz mal kavramında değerlendirilemez. Bu sebeple genel yetki kuralına göre davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir. Ek olarak, ortaya çıkan uyuşmazlık sözleşmeden doğmakta olduğundan, sözleşmenin ifa edileceği yer mahkemesi de yetkilidir.
Sözleşmenin taraflarınca açılmak istenen dava ticari bir dava ise asliye ticaret mahkemesi görevli iken, açılmak istenen dava ticari bir dava değilse, rödövans sözleşmesine ürün kirasına ilişkin hükümler uygulanacağından sulh hukuk mahkemesinde açılması gerekir.
Blog Yazılarımız: Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmeleri
Av. Nagehan Koçer
