Türk Hukuku’nda şirket ortaklığından çıkma ve çıkarılma, Türk Ticaret Kanunu’nda düzenleme alanı bulmuştur. TTK madde 638’de genel olarak düzenlenmiştir;
- TTK MADDE 638 – “Şirket sözleşmesi, ortaklara şirketten çıkma hakkını tanıyabilir, bu hakkın kullanılmasını belirli şartlara bağlayabilir.
Her ortak, haklı sebeplerin varlığında şirketten çıkmasına karar verilmesi için dava açabilir. Mahkeme istem üzerine, dava süresince, davacının ortaklıktan doğan hak ve borçlarından bazılarının veya tümünün dondurulmasına veya davacı ortağın durumunun teminat altına alınması amacıyla diğer önlemlere karar verebilir.”
Ortaklıktan Çıkma Nedir?
TTK madde 638/1’deki düzenlemeye göre, şirket sözleşmesi ile ortaklara şirketten çıkma hakkı tanınabilir, belirli şartlara bağlanacağı gibi hiçbir şart öngörülmeyebilir. Çıkma şayet şarta bağlanmamış ise şirket ortağı, hiçbir koşulu yerine getirmesine gerek olmaksızın şirket ortaklığından çıkabilir.
Şirket sözleşmesinde ortaklıktan çıkma hakkı hakkında bir düzenleme bulunmadığı takdirde de ortaklıktan çıkma mümkündür. TTK’da söz konusu durum için öngörülen düzenleme gereği, ortağın haklı bir sebebe dayanarak mahkemeye başvurması gerekmektedir. Haklı sebeplerin ne olduğu ise kanunda düzenlenmemiştir. Bir ortak, ortaklıktan haklı sebeplere dayanıyorsa belirli şartlar altında başka bir ortak da çıkmaya katılabilir. Buna göre;
- TTK MADDE 639 – “Ortaklardan biri şirket sözleşmesindeki hükme dayanarak çıkma istediği veya haklı sebeplerden dolayı çıkma davası açtığı takdirde, müdür veya müdürler gecikmeksizin diğer ortakları bundan haberdar ederler.
Diğer ortaklardan her biri, haberin kendisine ulaştığı tarihten itibaren bir ay içinde;
- Şirket sözleşmesinde öngörülen haklı sebep kendisi yönünden de geçerliyse, kendisinin de çıkmaya katılacağını müdürlere bildirmek,
- Açacağı bir dava ile haklı sebepler dolayısıyla çıkma davasına katılmak, hakkına sahiptir.
Çıkan tüm ortaklar, esas sermaye payları ile orantılı olarak, eşit işleme tabi tutulurlar.
Şirket sözleşmesindeki hüküm sebebiyle veya haklı bir sebebin varlığı dolayısıyla bir ortağın şirketten çıkarılması hâlinde bu hüküm uygulanmaz.
Ortaklıktan Çıkarılma Nedir?
TTK madde 640’ta ise şirket ortağının ortaklıktan çıkarılması düzenlenmiştir. Söz konusu maddeye göre;
- TTK MADDE 64 – “Şirket sözleşmesinde, bir ortağın genel kurul kararı ile şirketten çıkarılabileceği sebepler öngörülebilir.
Çıkarma kararına karşı ortak, kararın noter aracılığıyla kendisine bildirilmesinden itibaren üç ay içinde iptal davası açabilir.
Şirketin istemi üzerine ortağın mahkeme kararıyla haklı sebebe dayanılarak şirketten çıkarılması hâli saklıdır.”
TTK madde 640’i tamamlayıcı olarak TTK madde 621/1 h fıkrasında düzenlenene göre “Bir ortağın haklı sebepler dolayısıyla şirketten çıkarılması için mahkemeye başvurulması ve bir ortağın şirket sözleşmesinde öngörülen sebepten dolayı şirketten çıkarılması.” genel kurul kararları, temsil edilen oyların en az üçte ikisinin ve oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğunun bir arada bulunması gerekmektedir.
TTK madde 641’e göre ise “(1) Ortak şirketten ayrıldığı takdirde, esas sermaye payının gerçek değerine uyan ayrılma akçesini istem hakkını haizdir. (2) Şirket sözleşmesinde öngörülen ayrılma hakkı dolayısıyla, şirket sözleşmeleri ayrılma akçesini farklı bir şekilde düzenleyebilirler.”
Ortaklıktan Çıkma ve Çıkarılma ile İlgili Yargıtay Kararı
- Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, E. 2015/5107 K. 2015/12189 T. 18.11.2015
“Mahkemece iddia, savunma, tanık beyanları, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre; şirket ortakları arasında anlaşmazlık bulunduğunun sabit olduğu, TTK 638/2 maddesi gereğince, davacının şirketten haklı sebeple ayrılma talebinin kabulü gerektiği, şirketin borca batık olması nedeniyle davacının davalı şirketten ayrılma akçesi olarak talep edebileceği herhangi bir miktarın bulunmadığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile davacının davalı anonim veri ‘deki ortaklığından çıkmasına izin verilmesine, davacının ayrılma akçesi talebinin reddine karar verilmiştir.”
- Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, E. 2016/6977 K. 2018/94 T. 09.01.2018
Mahkemece, iddia, savunma ve tüm dosya kapsamına göre, dava tarihi itibariyle davalının sermaye koyma borcu bulunmadığı, davalı ortağın şirketin faaliyetleri hakkında bilgi istemek, alınan kararlara çekimser kalmak, şirket aleyhine dava açmak ve tanıklık yapmak şeklindeki fiillerinin şirketten ihraç için haklı sebep sayılamayacağı, davanın ispatlanamadığı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.”
- Yargıtay 11. Hukuk Dairesi, E. 2016/5994 K. 2018/1027 T. 13.02.2018
“Mahkemece uyulan Dairemiz Bozma ilamı, iddia, savunma ve tüm dosya kapsamına göre, hükmün davalı tarafın gayrimenkullerin değerinin fahiş olduğuna dair itirazların karşılanması için ek rapor alınması yönünde bozulduğu, bozma ilamı doğrultusunda düzenlenen raporlarla davacının talep edebileceği ayrılma payı miktarının 108.533,25 TL olduğu, taraflar arasında 23/01/2009 tarihli protokol düzenlendiği, bu protokol gereği davalının davacıya ortaklık payı nedeniyle taksitler halinde ödemelerin devam ettiği, bu ödemelerin icrada nazara alınabileceği, çıkma izni istemi ve karşı davanın kesinleşmiş olduğu, bu nedenle bu istemler hakkında tekrar karar verilmesine yer olmadığı gerekçesiyle tahsilde tekerrür oluşturmamak üzere 108.533,25 TL ayrılma payının en yüksek banka reeskont faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiştir.“
Stj. Av. Altuğ Eliri
Av. Serhan Cantaş
Blog Yazılarımız: Adi Ortaklık Sözleşmesi Örneği
