Ortaklığın giderilmesi davası, bir diğer adıyla İzale-i Şuyu davası paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine ait tanışır veya taşınmaz mallarda bu birlikteliği sona erdirerek kişisel mülkiyete geçişi sağlayacak dava türüdür. Bu dava türünün sonucunda tüm taraflar için benzer sonuçlar doğar.
Ortaklığın giderilmesi davası yenilik doğuran bir haktır.
Ortaklığın Giderilmesi Davasını Kimler Açabilir?
- Bütün paydaşlar bu davayı açabilirler. Taşınmaz mallarda tapu ile malik olan paydaşlar bu davayı açabilir.
- Eğer paydaş küçükse velisi veya velayet altındaysa vasisi hakimden alacağı izin ile bu davayı açabilir.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Kime Karşı Açılır?
Bu dava taşınır veya taşınmaz malın ortağı tüm paydaşlara karşı açılır. Her paydaş, ortaklığın sona erdirilmesi için dava yoluna başvurabilir. Fakat ortaklığın giderilmesi sadece dava yolu ile yapılmamakta paydaşlar arasında bir sözleşme yaparak da ortaklığı sonlandırabilirler.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Hangi Mahkemede Açılır?
Ortaklığın giderilmesi davası taşınmaza bağlı bir dava türüdür. Bu nedenle ortaklığın giderilmesi davası “taşınmazın bulunduğu yer mahkemesinde” açılır. Görevli mahkeme ise “Sulh Hukuk Mahkemeleridir.”
Örnek vermek gerekirse, taşınmaz Kırıkkale’de bulunuyorsa yetkili ve görevli mahkeme Kırıkkale Sulh Hukuk Mahkemeleridir.
Malın Aynen Taksimi Şeklinde Ortaklığın Giderilmesi Davası
Ortaklığın giderilmesi davasında paydaşlar anlaşma yolu ile bu ortaklığı sona erdiremezse dava ile çözülmesi gerekir. Dava sırasında dahi taraflar anlaşma ile ortaklığı sona erdirebilir. Anlaşma tutanağını hakime sunarak hakimin bu yönde karar vermesini talep edebilirler. Anlaşma sağlanamazsa hakim, aynen taksim veya satış yolu yönünde karar verir.
Aynen taksim yolu ile ortaklığın giderilmesinde, paydaşlardan birinin istemi ile hakim aynen taksimin şartlarının oluşup oluşmadığını araştırır. Aynen taksim için taşınmazın niteliği çok önemlidir. Aynen taksim yapıldığı zaman pay ve paydaşlara düşen bölümün eşit olması gerekmektedir. Eşitsizlik halinde eksik parçaya para(ivaz) eklenerek eşitlik sağlanmaya çalışılır. Aynen taksim ile ortaklığın giderilmesi davasında her bir paydaşa bağımsız bir bölüm düşmesi asıldır.
Aynen Taksim yolu ile malın bölünmesi halinde taşınmazın değeri önemli ölçüde değer kaybına uğrayacaksa malın açık artırmayla satışına hükmolunur.
Yargıtay 20. Hukuk Dairesi’nin 2017/4089E. 2017/8493 K. sayılı kararında belirttiği üzere “miras nedeniyle iştirak halinde mülkiyet varsa, birden fazla elbirliği halindeki malike tek bir bağımsız bölüm verilebileceğini kabul etmiştir.”
Taşınmazda kat mülkiyeti kurulması olanaklı ise aynen taksim yoluna gidilir. Kat mülkiyeti kurulabilecek bir taşınmazda satış suretiyle ortaklığın giderilmesi kararı verilemez.
Satış Yolu İle Ortaklığın Giderilmesi
Taşınmazın aynen taksiminin mümkün olmadığı durumlarda ortaklığın giderilmesi satış yolu ile olur. Hakim aynen taksimin şartlarının oluşmadığı veya malın bölünmesi halinde büyük bir değer kaybına uğrayacağı kanaatindeyse satış yoluna hükmeder.
Ortaklığın giderilmesinin satış yolu ile yapılması halinde hakim bir satış memuru görevlendirir. Taşınmaz malın satışı İcra İflas Kanunu hükümlerine göre yapılır. Taşınmaz veya taşınmazlar, satış talebinden itibaren 3 ay içinde açık artırma ile satılacaktır. Satış icra dairesi tarafından yapılır.
Muhdesatın Aidiyetinin Tespiti Davası
Ortaklığın giderilmesi davasının konusu taşınmaz içinde bulunan bina, ağaç vb. parçaların mülkiyetinin kimin olduğu konusunda bir uyuşmazlık bulunuyorsa, bu uyuşmazlığın giderilmesi için ayrı bir dava açmak gerekir. Bu tespit davasının ismi “Muhdesatın aidiyeti davasıdır.”
Bu davanın açılmasının ortaklığın giderilmesi davasına etkisi, muhdesatın aidiyeti davası sonuçlanmadan ortaklığın giderilmesi davası sonlandırılmaz.
Blog Yazılarımız: Taşkın Yapı Nedir? Taşkın Yapıdan Kaynaklanan Tapu İptal ve Tescil Davası
Av. Serhan Cantaş
