Ehliyete El Koyma Sebepleri ve Hukuki Süreç
GİRİŞ
Ülkemizde sıklıkla artan ve önüne geçilmesi giderek zorlaşan trafik sorunları ve kazalarına önlem almak amacıyla trafik kuralları sıklıkla güncellenmektedir. Trafik kuralları ve cezalarının yasal dayanağı 6047 sayılı Karayolları Trafik Kanunudur. Söz konusu kanun trafik kaynaklı hukuki uyuşmazlıkların çözüme kavuşturulması için düzenlenmiştir. Ayrıca Trafik Hukuku insanların ulaşım güvenliğini sağlamaya yönelik çıkarılmış bir mevzuattır. Karayolları Trafik Kanunu, trafik kurallarını ihlal eden sürücülere yönelik olarak idari para cezası, hapis cezası, ehliyete geçici ve sürekli el konulması şeklinde yaptırımları içermektedir.
İstisnai haller dışında ana kural olarak her idari işleme karşı yargı yolu açıktır. Ehliyete el koyma bir idari işlem olması nedeniyle bu işleme karşı da yargı yolu açıktır.
Ehliyete El Koyma Yetkisi
Ehliyete el koymaya yetkili birim kolluk kuvvetlerinin trafik birimleridir. Trafik birimleri ilgili yönetmeliğin hukuki usul ve esaslarına uygun olarak gerçekleştireceği denetimler sonucunda elde ettiği bilgiler doğrultusunda söz konusu sürücünün kanuna aykırı bir durumda bulunması halinde ehliyetine el koyma yetkisine haizdirler.
Ehliyete El Koyma Sebepleri
1.100 Ceza Puanını Doldurmak
Karayolları Trafik Kanunu’nun 118. maddesine göre, “Bu Kanunun suç saydığı bir fiilden dolayı haklarında ceza uygulanan sürücülere, aldıkları her ceza, için esasları yönetmelikte belirlenen ceza puanları verilir.”
İlgili yönetmelikçe belirlenen esaslar doğrultusunda trafikte yapılacak her cezanın belli bir puan karşılığı bulunmakta ve yapılan her ceza sonucunda sürücü nezdinde toplanarak giden bir ceza puanı bulunmaktadır.
a) İlk Kez 100 Ceza Puanı(2 Ay El Koyma)
Maddenin ikinci fıkrasında ise şöyle devam etmektedir: “Trafik suçunun işlendiği tarihten geriye doğru bir yıl içinde toplam 100 ceza puanını dolduran sürücülerin sürücü belgeleri 2 ay süre ile geri alınır ve eğitime tabi tutulurlar.”
İşlediği trafik suçu tarihinden itibaren geriye doğru bir yıl içinde toplam 100 puanı dolduran sürücülerin ehliyetine el konulur. El koyma “2 ay süre” ile olup ayrıca tekrardan eğitime tabi tutulurlar.
b)İkinci Kez 100 Ceza Puanı Doldurmak(4 Ay El Koyma)
- Maddenin üçüncü fıkrasında ise şöyle devam etmektedir:” Aynı yıl içinde ikinci defa 100 puanı dolduran sürücülerin sürücü belgeleri 4 ay süre ile geri alınarak psikoteknik değerlendirmeye ve psikiyatri uzmanının muayenesine tabi tutulurlar. Muayene sonucunda sürücülük yapmasına engel hali bulunmayanların belgeleri, süresi sonunda iade edilir.”
Aynı yıl içinde ikinci kez 100 ceza puanını dolduran sürücülerin sürücü belgeleri “4 ay” süre ile el konulup, “psikoteknik değerlendirmeye” ve “psikiyatri uzmanının muayenesine” tabi tutulurlar. Bu muayene sonucunda sürücülük yapmasına engel bir durum söz konusu değil ise ehliyeti iade edilir.
c)Üçüncü Kez 100 Ceza Puanı Doldurmak(Süresiz El Koyma)
- Maddenin dördüncü fıkrasında ise şöyle devam etmektedir:”Bir yıl içinde üç defa 100 ceza puanını dolduran sürücülerin sürücü belgeleri süresiz olarak iptal edilir.”
Bir yıl içinde üçüncü defa 100 ceza puanını geçen sürücülerin sürücü belgeleri süresiz olarak iptal edilir.
2.Ölümle Sonuçlanan Trafik Kazası
Ölümle sonuçlanan trafik kazalarına asli kusuru ile sebebiyet veren sürücülerin sürücü belgelerine “1 yıl” süre ile el konulur.
Karayolları Trafik Kanunun 118. Maddesinin beşinci fıkrasında bu husus şu şekilde belirtilmiştir.
“Bir yıl içinde üç defa 100 ceza puanını dolduran sürücülerin sürücü belgeleri süresiz olarak iptal edilir. “
3.Hız Yasağını Aşmak
Sürücüler trafikte ilgili yönetmelikçe düzenlenen hız sınırlarını aştıklarında belli bir trafik cezasına, daha çok idari para cezası ile karşı karşıya kalırlar. Fakat bu hız sınırlarının belli ölçütler ve tekrarlara göre farklı cezalara dönüşmesi de mümkün. Ehliyete el konulması da bu cezalardan birisi olarak sayılabilir.
a)1 Yıl Süreyle El Koyma
Karayolları Trafik Kanunun 51. Maddesinde düzenlendiği şekliyle “Hız sınırlarını yüzde otuzdan fazla aşmak suretiyle ihlalin işlendiği tarihten geriye doğru bir yıl içerisinde bu kuralı beş defa ihlal ettiği tespit edilenlerin sürücü belgeleri bir yıl süre ile geri alınır. Süresi sonunda psiko-teknik değerlendirmeden ve psikiyatri uzmanının muayenesinden geçirilerek sürücü belgesi almasına mani hali olmadığı anlaşılanlara bu Kanun kapsamında verilen trafik idari para cezalarının tahsil edilmiş olmasışartıyla belgeleri iade edilir.” İfade edilmiştir.
Söz konusu madde de açıklandığı üzere ilgili yönetmelikçe düzenlenen hız sınırlarını %30’dan fazla aşan sürücülerin bu suça vücut verdikleri tarihten geriye doğru bir yıl içerisinde bu kuralı 5 kez veya daha fazla ihlal etmişlerse bu sürücülerin sürücü belgeleri 1 yıl süreyle geri alınır. Ve süre sonunda tekrar psikoteknik bir muayeneye tabi tutulurlar.
b) Sürücü Belgesi İptali
Ayrıca madde devamında düzenlendiği şekliyle “Son ihlalin gerçekleştiği tarihten itibaren geriye doğru beş yıl içinde bu madde kapsamında sürücü belgesi ikinci defa geri alınanların sürücü belgeleri iptal edilir. Belgesi iptal edilenlerin tekrar sürücü belgesi alabilmeleri için; sürücü kurslarına devam etmeleri ve yapılan sınavlarda başarılı olarak motorlu taşıt sürücüsü sertifikası almaları gerekir. Bu kişilerin sürücü kurslarında eğitime başlayabilmeleri için tabi tutulacakları psiko-teknik değerlendirme ve psikiyatri uzmanı muayenesi sonucunda sürücülüğe engel hali bulunmadığını gösterir belgenin sürücü kursuna ibrazı zorunludur.” İfade edilmiştir.
İhlali yaptığı tarihten itibaren geriye doğru 5 yıl içinde iki defa sürücü belgesine el konulan sürücülerin sürücü belgeleri iptal edilir. Ve yeniden sürücü belgesi almak isteyen sürücüler belgeyi almak için sanki daha önce hiç belge almamış gibi sıfırdan ehliyet alma sürecini izlerler. Buna ek olarak psikoteknik değerlendirme muayenesine tabi tutulacak sürücülerin bu belgeleri sürücü kurslarına ibraz etmeleri gerekmektedir.
3.Alkollü Araç Kullanma
Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri almış olan ve alkollü sürücülerin araç kullanmaları yasaktır.
Karayolları Trafik Kanunun 48. Maddesinin beşinci fıkrasında düzenlendiği şekliyle “Yapılan tespit sonucunda, 0.50 promilin üzerinde alkollü olarak araç kullandığı tespit edilen sürücüler hakkında, fiili bir suç oluştursa bile, 700 Türk Lirası idari para cezası verilir ve sürücü belgesi altı ay süreyle geri alınır. Hususi otomobil dışındaki araçları alkollü olarak kullanan sürücüler bakımından promil alt sınırı 0.21 olarak uygulanır. Alkollü olarak araç kullanma nedeniyle sürücü belgesi geri alınan kişiye, son ihlalin gerçekleştiği tarihten itibaren geriye doğru beş yıl içinde; ikinci defasında 877 Türk Lirası idari para cezası verilir ve sürücü belgeleri iki yıl süreyle, üç veya üçten fazlasında ise, 1.407 Türk Lirası idari para cezası verilir ve sürücü belgeleri her seferinde beşer yıl süreyle geri alınır. Sürücü belgelerinin herhangi bir nedenle geçici olarak geri alınmış olması halinde belirtilen süreler, geçici alma süresinin bitiminde başlar.” ifade edilmiştir.
a)İlk El Koyma
- Trafik birimlerinin yapmış oldukları tespit sonucunda 0.50 promilin üzerinde alkollü araç kullandığı tespit edilen sürücülerin sürücü belgelerine 6 ay süre ile el konulur.
- 0.50 promilin hususi otomobil sürücülerinde uygulanacağı unutulmamalıdır. Hususi otomobil dışında araç kullanan sürücüler için promil sınırı 0.21 şeklinde düzenlenmiştir.
b)İkinci El Koyma
- Alkollü araç kullanma ihlalini gerçekleştiren sürücünün ihlalin gerçekleştiği tarihten geriye doğru 5 yıl içinde 2.defa bu ihlali gerçekleştiren sürücünün sürücü belgesine 2 yıl süreyle el konulur.
c)Üç veya Daha Fazla El Koyma
- 3 veya 3’ten daha fazla alkollü araç kullanma ihlalini gerçekleştiren sürücünün sürücü belgesine 5 yıl süreyle el konulur. Ayrıca bu ihlali her gerçekleştirmesinde tekrardan 5 yıl süreyle el koyma yaptırımı uygulanır.
d)Uyuşturucu Madde Alan Sürücüler
- “Uyuşturucu veya uyarıcı madde aldığı tespit edilen sürücülere 3.600 Türk Lirası idari para cezası verilir ve sürücü belgesi beş yıl süreyle geri alınır. Bu kişiler hakkında ayrıca Türk Ceza Kanunu hükümleri uygulanır.”
4.Alkol Cihazına Üflememe
Trafik birimlerince yapılan denetimler sonucunda sürücü üzerinde tespit yapılmasını engelleyici ve bu tespitin yapılmaması konusunda ısrar eden sürücüler hakkında 2 yıl süreyle sürücü belgesine el koyma yetkisi getirilmiştir.
Bu husus Karayolları Trafik Kanunu’nda şu şekilde düzenlenmiştir: “Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin kullanılıp kullanılmadığı ya da alkolün kandaki miktarını tespit amacıyla, kollukça teknik cihazlar kullanılmasını kabul etmeyen sürücülere 2000 Türk Lirası idari para cezası verilir ve sürücü belgesi iki yıl süreyle geri alınır.”
Ehliyete El Koymaya İtiraz
Karayolları Trafik Kanunu, Türk Ceza Kanunu ve Kabahatler Kanunu vb. birçok kanunda yapılan düzenlemeler sonucu ehliyete el koyma nedenleri sıralanmıştır. Bu kanunların tanıdığı yetki ile yapılan “Ehliyete El Koyma” işlemine itiraz hakkı bulunmaktadır. Ehliyete El koyma işlemi bir idari işlem olup kural olarak her idari işleme karşı yargı yolu açıktır.
1.Yetkili Mahkeme
Ehliyete El koyma işlemine karşı itiraz hakkı vardır. Bu itiraz hakkında hangi mahkemenin yetkili olduğu son yıllarda değiştirilmiştir. Yetkili mahkeme “Sulh Ceza Mahkemeleridir.”
2.Zamanaşımı
Ehliyete el koyma idari işleminin hukuka aykırılığı konusunda itirazda bulunacak olan sürücülerin itiraz hakkını kullanabilmeleri için belirli bir süreleri vardır. Bu süre hukuk dilinde zamanaşımı olarak ifade edilmiştir. Haklarının zamanaşımına uğramasını istemeyen sürücülerin itiraz için ellerini biraz çabuk tutmaları gerekmektedir. Zira kanun koyucu buradaki itiraz süresini kısa tutmuştur. Ehliyete el koymaya itiraz edecek sürücülerin “15 gün” içinde itiraz etmesi gerekmektedir. 15 günlük hak düşürücü süre “Ehliyete el koyma işleminin yapıldığı tarihten itibaren” başlamaktadır. El koyma işleminin yapılmasından itibaren 15 gün içinde Sulh Ceza Hakimliği’ne itirazda bulunmayan sürücülerin itiraz hakkı zamanaşımına uğrayacaktır.
Söz konusu sürecin bir avukat aracılığı ile takip edilmesi hak kayıplarının önlenmesi açısından önem arz etmektedir.
Blog Yazılarımız: Sosyal Medya Aracılığı İle Hakaret Suçu
