Türk Hukuku’nda dernekler, gerçek veya tüzel en az yedi kişinin kazanç paylaşma dışında belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları, tüzel kişiliğe sahip kişi toplulukları olarak düzenlenmiştir. Herkes, önceden izin almaksızın dernek kurma hakkına sahiptir.
Dernek Genel Kurulu Nedir?
Türk Medeni Kanunu’nun 73. maddesinde dernek genel kurullarının niteliği düzenlenmiştir. Buna göre, “Genel kurul, derneğin en yetkili karar organı olup; derneğe kayıtlı üyelerden oluşur.” şeklinde ifade edilmiştir.
TMK madde 80’e göre genel kurul, üyeliğe kabul ve üyelikten çıkarma hakkında son kararı verir; dernek organlarını seçer ve derneğin diğer bir organına verilmemiş olan işleri görür. Genel kurul, derneğin diğer organlarını denetler ve onları haklı sebeplerle her zaman görevden alabilir.
Genel kurulun toplanması ile ilgili düzenlemelere göre ise genel kurul olağan toplantıları, tüzükte belirtilen zamanda yönetim kurulunun çağrısı üzerine toplanır. Olağan genel kurul toplantılarının en geç üç yılda bir yapılması zorunludur.
Genel kurulun olağanüstü toplantıları ile ilgili düzenlemeye göre ise yönetim veya denetim kurulunun gerekli gördüğü hâllerde veya dernek üyelerinden beşte birinin yazılı başvurusu üzerine, yönetim kurulunca olağanüstü toplantıya çağrılır. Yönetim kurulu, genel kurulu toplantıya çağırmazsa; üyelerden birinin başvurusu üzerine, sulh hâkimi, üç üyeyi genel kurulu toplantıya çağırmakla görevlendirir.
TMK madde 76’ya göre ise “Bütün üyelerin bir araya gelmeksizin yazılı katılımıyla alınan kararlar ile dernek üyelerinin tamamının kanunda yazılı çağrı usulüne uymaksızın bir araya gelerek aldığı kararlar geçerlidir. Bu şekilde karar alınması olağan toplantı yerine geçmez.”
Genel kurul toplantıları, tüzükte aksine hüküm olmadıkça, dernek merkezinin bulunduğu yerde yapılır. Genel kurul, katılma hakkı bulunan üyelerin salt çoğunluğunun, tüzük değişikliği ve derneğin feshi hâllerinde üçte ikisinin katılımıyla toplanır; çoğunluğun sağlanamaması sebebiyle toplantının ertelenmesi durumunda ikinci toplantıda çoğunluk aranmaz. Ancak, bu toplantıya katılan üye sayısı, yönetim ve denetim kurulları üye tam sayısının iki katından az olamaz.
Genel kurul kararları, toplantıya katılan üyelerin salt çoğunluğuyla alınır. Şu kadar ki, tüzük değişikliği ve derneğin feshi kararları, ancak toplantıya katılan üyelerin üçte iki çoğunluğuyla alınabilir.
Dernek Genel Kurul Kararlarının İptali
Dernek genel kurulunun almış olduğu kararlara karşı yargı yolu açıktır. Dernek genel kurul kararlarının iptali için yetkili ve görevli mahkeme dernek merkezinin bulunduğu yer Asliye hukuk mahkemesidir.
- TMK madde 83
“Toplantıda hazır bulunan ve kanuna veya tüzüğe aykırı olarak alınan genel kurul kararlarına katılmayan her üye, karar tarihinden başlayarak bir ay içinde; toplantıda hazır bulunmayan her üye kararı öğrenmesinden başlayarak bir ay içinde ve her hâlde karar tarihinden başlayarak üç ay içinde mahkemeye başvurmak suretiyle kararın iptalini isteyebilir.
Diğer organların kararlarına karşı, dernek içi denetim yolları tüketilmedikçe iptal davası açılamaz.
Genel kurul kararlarının yok veya mutlak butlanla hükümsüz sayıldığı durumlar saklıdır.”
Derneğin İç Denetim Yolları Tüketilmesi ile İlgili Yargıtay Kararı
- Yargıtay 18. Hukuk Dairesi, E. 2015/12465 K. 2016/9978 T. 21.06.2016
“Somut olayda dava, dernek yönetim kurulunun 11.11.2009 tarihli kararlarının yok hükmünde olduğunun tespiti istemine ilişkin olup davacı dernek adına vekili tarafından 11.11.2009 tarihindeki yönetim kurulu üyeleri davalı gösterilerek açılmıştır. Davacı dernek yönetim kurulunun 11.11.2009 tarihli kararlarının yok hükmünde olduğunun tespitini istemiş ise de, kendi kararlarının değiştirilmesi yönünde yönetim kurulunda her zaman yeni bir karar alabileceği gibi, bu konunun dernek genel kurulunda görüşülmesini de sağlayabilir. Dosya içerisinde, davacı derneğin genel kurulunda bu konuda karar alındığına dair bir bilgi ve belge de bulunmamaktadır.
Hal böyle olunca yukarıda gösterilen yasal düzenleme ve yapılan açıklamalar dikkate alındığında, dernek genel kurulunun onayı olmayan yönetim kurulu kararları derneğin iç denetim yolları tüketilmiş kararları olarak kabul edilemeyeceğinden davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde davanın kabulü yönünde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.”
Genel Kurul Toplantısının Yeter Sayıya Ulaşmaması ile İlgili Yargıtay Kararı
- Yargıtay 18. Hukuk Dairesi, E. 2015/10767 K. 2015/12173 T. 08.09.2015
“Dosya içindeki bilgi ve belgelerden; davalı derneğin 18.12.2011 tarihli genel kurul toplantısının olağanüstü nitelikte birinci toplantı ve bu toplantıya katılma hakkı bulunan üye sayısının 26 olduğu, toplantı çağrısının yazı ile yapıldığı halde bütün üyelere tebliğin bulunmadığı gibi çağrıda yeterli çoğunluğun sağlanamaması sebebiyle toplantının ertelenmesi halinde ikinci toplantının hangi gün, saat ve yerde yapılacağının da belirtilmediği, toplantıya hazırun listesine göre 15 üyenin katıldığı, organ seçimlerine ilişkin oylamanın açık oylama şeklinde yapıldığı, esasen Kanun gereği toplantıya katılan üye sayısının yönetim ve denetim kurulları üye tam sayısının iki katından az olamayacağı halde 15 üyenin katılımı ile genel kurul toplantısının yapıldığı anlaşıldığından; mahkemece, derneğin 18.12.2011 tarihli genel kurul toplantısının iptali için açılan davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, yerinde olmayan gerekçe ile reddi doğru görülmemiştir.”
Blog Yazılarımız: Mülkiyeti Muhafaza Yoluyla Motorlu Araç Satışı
Stj. Av. Altuğ Eliri
Av. Serhan Cantaş
