Denetimli serbestlik, şüpheli, tanık veya hükümlünün toplum içinde denetim ve takibinin yapıldığı, iyileştirilmesi ve topluma kazandırılması için ihtiyaç duyulan her türlü hizmet, program ve kaynakların sağlandığı alternatif bir ceza ve infaz yöntemidir. Denetimli serbestlik, hükümlülerin suç işlemesine neden olan davranışların düzeltilerek, tekrar suç işlemelerinin önlenmesi, ceza infaz kurumundan salıverilen hükümlülerin takip edilmesi, madde bağımlılarının rehabilitasyonu, mağdurların uğradıkları zararın giderilmesi ve bu yöntemle toplumun korunmasıdır.
Denetimli serbestliğe tabi tutulan kişi düzenli olarak belirli bir merkezden denetimi, gözetimi veya tedavisine tabi olarak belirlenen yaptırımlara tabi tutulur. Bu suretle denetimli serbestlik kurumunun suç işleme ve mükerrerlik oranının düşmesini ve böylece daha güvenli bir toplumun oluşmasına katkı sağlaması beklenir.
Denetimli Serbestlik Şartları Nedir?
Bu kurum, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’un 105/A maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre; hükümlülerin dış dünyaya uyumlarını sağlamak, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini ve güçlendirmelerini temin etmek amacıyla, açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitim evinde bulunan ve koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalan iyi hâlli hükümlülerin talebi hâlinde, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına, ceza infaz kurumu idaresince hazırlanan değerlendirme raporu dikkate alınarak, hükmün infazına ilişkin işlemleri yapan Cumhuriyet başsavcılığının bulunduğu yer infaz hâkimi tarafından karar verilebilir. İlgili maddeden anlaşılacağı üzere, denetimli serbestlik kurumunun şartları;
- Hükümlünün açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitim evinde infaz ediliyor olması ya da açık ceza infaz kurumuna ayrılma şartları oluşmasına karşın, iradesi dışındaki bir nedenle açık ceza infaz kurumuna ayrılamamış veya bu nedenle kapalı ceza infaz kurumuna geri gönderilmiş olması,
- Hükümlünün koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az süre kalması,
- Hükümlünün iyi halli olması ve
- Hükümlünün talebi gerekmektedir.
Buna Ek Olarak;
- Sıfır-altı yaş grubunda çocuğu bulunan ve koşullu salıverilmesine iki yıl veya daha az süre kalan kadın hükümlüler ile
- Maruz kaldıkları ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını yalnız idame ettiremeyen ve koşullu salıverilmesine üç yıl veya daha az süre kalan hükümlüler, diğer şartları da taşımaları hâlinde yararlanabilirler. Ancak, ağır hastalık, engellilik veya kocama hâli, Adlî Tıp Kurumundan alınan veya Adalet Bakanlığınca belirlenen tam teşekküllü hastanelerin sağlık kurullarınca düzenlenip Adlî Tıp Kurumunca onaylanan bir raporla
Denetimli Serbestlik Talep Dilekçesi Nereye Verilir?
Denetimli serbestlik ceza infaz usulünün uygulanabilmesi için yukarıdaki şartları taşıyan hükümlünün Ceza İnfaz Kurumu’na dilekçe vermesi gerekmektedir. İnfaz hakimi, hükümlünün yukarıdaki şartları taşıyıp taşımadığını değerleme raporuna bakarak belirledikten sonra, talebin kabulüne veya reddine karar verecektir. Talebin reddi halinde, hükümlü bu işlemi öğrendiği tarihten itibaren 15 gün içinde ve her halde 30 gün içinde şikâyet yoluyla infaz hâkimliğine başvurabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta şikayetler infaz hakimliğine yapılması gerektiğidir. İtirazlar Denetimli Serbestlik Müdürlüğü‘ne yapılır.
Denetimli Serbestlik Tedbirinde Yükümlülükler Nelerdir?
Denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle cezasının infazına karar verilen hükümlünün, koşullu salıverilme tarihine kadar;
- Kamuya yararlı bir işte ücretsiz olarak çalıştırılması,
- Bir konut veya bölgede denetim ve gözetim altında bulundurulması,
- Belirlenen yer veya bölgelere gitmemesi,
- Belirlenen programlara katılması, yükümlülüklerinden bir veya birden fazlasına tabi tutulmasına, denetimli serbestlik müdürlüğünce karar verilir. Hükümlünün risk ve ihtiyaçları dikkate alınarak yükümlülükleri değiştirilebilir.
Hükümlünün Denetimli Serbestlik Kurallarına Uymaması Halinde Ne Olur?
Denetimli serbestlik tedbiri, tedbirden yararlanmaya başlayan kişiye tam bir özgürlük vermemekle birlikte hakkında denetimli serbestlik kararı alınan tutuklu ya da hükümlü tedbir süresince 5275 sayılı Kanun uyarınca düzenlenen birtakım kurallara uymak zorundadır. Bu kurallara uyulmadığı takdirde kişinin denetimli serbestlikten yararlanması sona erer ve kişi cezaevine geri gönderilir.
Buna göre hükümlünün;
- Ceza infaz kurumundan ayrıldıktan sonra, talebinde belirttiği denetimli serbestlik müdürlüğüne beş gün içinde müracaat etmemesi,
- Hakkında belirlenen yükümlülüklere, denetimli serbestlik müdürlüğünün hazırladığı denetim ve iyileştirme programına, denetimli serbestlik görevlilerinin bu kapsamdaki uyarı ve önerileriyle hakkında hazırlanan denetim planına uymamakta ısrar etmesi,
- Ceza infaz kurumuna geri dönmek istemesi,
hâlinde, denetimli serbestlik müdürlüğünün talebi üzerine, koşullu salıverilme tarihine kadar olan cezasının infazı için açık ceza infaz kurumuna gönderilmesine, denetimli serbestlik müdürlüğünün bulunduğu yer infaz hâkimi tarafından karar verilir.
Hükümlünün Denetimli Serbestlikten Yararlandığı Sırada Suç İşlemesi
Hükümlü hakkında denetimli serbestlik tedbiri uygulanmaya başlandıktan sonra işlediği iddia olunan ve cezasının alt sınırı bir yıl veya daha fazla hapis cezasını gerektiren kasıtlı bir suçtan dolayı kamu davası açılmış olması hâlinde, denetimli serbestlik müdürlüğünün talebi üzerine infaz hâkimi tarafından, hükümlünün açık ceza infaz kurumuna gönderilmesine karar verilebilir. Kovuşturma sonucunda beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, davanın reddi veya düşme kararı verilmesi hâlinde, hükümlünün cezasının infazına denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak devam olunmasına infaz hâkimi tarafından karar verilir.
Blog Yazılarımız: Adli Kontrol Kararına İtiraz Dilekçesi
Av. Nagehan Koçer
Av. Serhan Cantaş
