CUMHURBAŞKANI’NA HAKARET SUÇU
GİRİŞ
Cumhurbaşkanının devleti temsil etmesi ve Anayasada yer alan görev ve yetkileri göz önüne alınarak onun kişiliğine yöneltilen hakaret TCK m.125’den ayrı tutularak, TCK m.299’da bağımsız bir suç olarak düzenlenmektedir. Cumhurbaşkanına hakaret suçu, Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar bölümünde düzenlenerek Devleti temsil eden Cumhurbaşkanlığı makamının saygınlığı korunmaktadır.
Cumhurbaşkanına hakaret suçu ile makamın değeri hususunda toplumun sahip olduğu duygu ve düşünceleri sarsıcı, Cumhurbaşkanlığı makamının şeref ve saygınlığına zarar verici fiil ve sıfatların isnat edilmesi cezalandırılacaktır.
- Cumhurbaşkanı’na hakaret suçu nedeniyle kovuşturma yapılması Adalet Bakanlığı’nın iznine bağlıdır. Bu suç sebebiyle yapılacak yargılamada Asliye Ceza Mahkemeleri görevlidir.
Anayasa Madde 104
Cumhurbaşkanı Devletin başıdır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanına aittir.
Cumhurbaşkanı, Devlet başkanı sıfatıyla Türkiye Cumhuriyetini ve Türk Milletinin birliğini temsil eder; Anayasanın uygulanmasını, Devlet organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını temin eder.
Yukarıdaki maddede de belirtildiği üzere Cumhurbaşkanının bu özel konumu nedeniyle kişiliğine yapılan hakaret aynı zamanda temsil ettiği Cumhurbaşkanlığı makamına da yönelik yapılmış bir hakaret niteliğindedir.
Anayasa ile güvence altına alınan ifade özgürlüğü de mutlak bir hak değildir. Nitekim İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi’ne göre, belli koşulların ortaya çıkması halinde ifade özgürlüğüne sınırlamalar ve istisnalar getirilebilen bir haktır. İftira, küfür, onur, şeref ve saygınlığı zedeleyici söz ve beyanlar, müstehcen içerikli söz, yazı, resim ve açıklamalar, nefret, ayrımcılık, düşmanlık ve şiddet yaratmaya yönelik bulunan ifadeler düşünce özgürlüğü bağlamında hukuki koruma görmemekte ve suç sayılarak ceza yaptırımlarına bağlanmaktadır. Bu doğrultuda Cumhurbaşkanına hakaret suçları da 5237 Sayılı TCK 299. maddesinde yaptırıma bağlanmıştır.
CUMHURBAŞKANI’NA HAKARET SUÇUNUN CEZASI NEDİR?
5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 299. maddesinde “Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar” başlığı altında düzenlenen Devleti temsil eden Cumhurbaşkanlığı makamının saygınlığının koruyan cumhurbaşkanına hakaret suçunun cezası şu şekilde düzenlenmiştir.
Suçun Temel Halinin Cezası:
- TCK m.299/1 Cumhurbaşkanına hakaret eden kişi, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Suçun Nitelikli Halinin Cezası:
- TCK m.299/2 Suçun alenen işlenmesi hâlinde, verilecek ceza altıda biri oranında artırılır.
Suç bilişim sistemlerinin sağladığı kolaylıktan faydalanarak internet aracılığıyla sosyal medya üzerinden veya herhangi bir sınırlama olmaksızın herkese açık bir alanda işlenmesi halinde suç aleni bir şekilde işlenmiş olacaktır.
CUMHURBAŞKANI’NA HAKARET SUÇUNUN UNSURLARI NELERDİR?
- Korunan hukuki yarar, Cumhurbaşkanlığı makamının saygınlığıdır.
- Cumhurbaşkanlığı görevi seçimle değil, and içmeyle başlar. Suç Cumhurbaşkanı’nın görevi devam ederken işlenmiş olmalıdır. Bu sebeple eğer bu suç Cumhurbaşkanlığı görevi sona eren birine karşı işlenirse bu TCK m.125’de düzenlenen hakaret suçunu oluşturacaktır.
- Suçun faili herhangi bir kimse olabilir.
- Suçun mağduru Cumhurbaşkanı ve Cumhurbaşkanlığı makamıdır. Her ne kadar makamı gerçek kişi temsil etse de devletin hukuki yararının korunması, kişinin hukuki yararının korunmasına göre üstün tutulacaktır. Hakaret fiili doğrudan Cumhurbaşkanına karşı gerçekleştirilse de ihlal edilen hukuki değer devletin siyasal iktidar yapısıdır.
- Suç genel kastla işlenebilir. Mağdurun Cumhurbaşkanlığı sıfatı bilinerek hareket edilecektir yani saikin siyasi olması şartı aranmayacaktır.
- Cumhurbaşkanı’na hakaret suçunun yokluğunda işlenmesi halinde, genel hakaret suçundan farklı olarak 3 kişinin hakareti öğrenme şartı burada aranmayacaktır. Bu suç zaten genellikle Cumhurbaşkanı’nın gıyabında (yokluğunda) işlenmektedir. Bu sebeple suçun yüzüne karşı ya da yoklukta işlenmesi halinde arasında hiçbir fark olmayacaktır.
- Suç serbest hareketli bir suçtur. Bu sebeple yazı, resim, görsel ve hareketlerle işlenebilecektir. Bunun yanı sıra telefonla, bilişim sistemi aracılığıyla, basın yoluyla da suçun işlenmesi mümkündür.
CUMHURBAŞKANINA HAKARET SUÇUNDA ŞİKAYET SÜRESİ, DAVA ZAMANAŞIMI VE UZLAŞMA
Cumhurbaşkanına hakaret suçunun takibi şikayete tabi suçlardan değildir. Re’sen veya şikayet üzerine savcılık tarafından soruşturma başlatılabilmektedir. Suç nedeniyle dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Ek olarak, cumhurbaşkanına hakaret suçu taraflar arasında uzlaşma prosedürü uygulanan suçlardan değildir.
Son zamanlarda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile eşi Emine Erdoğan’ın koronavirüs testinin pozitif çıkması üzerine, Ankara ve İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığınca re’sen sosyal medyada suç teşkil eden paylaşım yapan kişilere yönelik soruşturma başlatılmıştır. Bu kapsamda 4 kişi gözaltına alınmış, Pınar Ö. İse ev hapsine çarptırıldığı basına yansımıştı.
AĞUSTOS 2021 VERİLERİNE GÖRE CUMHURBAŞKANLARI VE AÇILAN DAVA SAYILARI
Son verilen istatistiklere göre, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan döneminde cumhurbaşkanına hakaret suçundan dolayı yürütülen soruşturma sayısı 160 bin 169 iken, kamu davası sayısı 35 bin 507 olmuştur. Şimdiye kadar cumhurbaşkanlarının açtıkları dava sayıları ise söyledir;
- Süleyman Demirel – 158 dava
- Ahmet Necdet Sezer – 163 dava
- Turgut Özal – 207 dava
- Kenan Evren – 340 dava
- Abdullah Gül 848 dava
- Recep Tayyip Erdoğan 35.507 dava
Blog Yazılarımız:
SOSYAL MEDYA YOLUYLA HAKARET SUÇU
Av. Tuğçe Çiğli
Av. Nagehan Koçer
