Erteleme, sonraya bırakmak, tehir etmek, tecil etmek, talik etmek anlamına gelmektedir. Hukuki anlamda cezanın ertelenmesi ise: mahkeme tarafından mahkûmiyet kararıyla belirlenen hapis cezasının cezaevinde infaz edilmesinden bazı şartlarla vazgeçilmesidir. Cezanın ertelenmesi Türk Ceza Kanunu 51. Maddede düzenlenmiştir.
Cezanın Ertelenmesinin Koşulları Nelerdir?
- HÜKMEDİLEN CEZANIN TÜRÜ BAKIMINDAN:
Fail bu suçu alışkanlık haline getirmişse (suçta tekerrür- suçu meslek haline getirmek), işlenilen suç tehlikeli suçlardan biriyse, suçun işlendiği yer okul, hapishane vb. ise, kasten işlenmiş ise cezanın ertelenmesi söz konusu olamaz. Bu suçlara ekleme yapılabilir, istisnaları bulunur. Bir kişi hakkında ceza erteleme kararı iki kez verilebilir. Bununla birlikte, erteleme kararlarının verilmesi istisnalara tabiidir.
- SANIĞIN ADLİ GEÇMİŞİNE İLİŞKİN KOŞUL:
İşlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm edilen kişinin cezası ertelenebilir. Bu sürenin üst sınırı, fiili işlediği sırada on sekiz yaşını doldurmamış veya altmış beş yaşını bitirmiş olan kişiler bakımından üç yıldır. Ancak, erteleme kararının verilebilmesi için kişinin; Daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olması da gerekmektedir.
- MAHKEMEDE SANIĞIN TEKRAR SUÇ İŞLEMEYECEĞİNE DAİR KANAAT OLUŞMASI:
Suçu işledikten sonra yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede bir kanaatin oluşması cezanın ertelenebilmesi için önemli koşullardandır. Buradaki amaç suçluya uygun cezanın verilmesidir (cezanın bireyselleştirilmesi). Verilen kararlar yargıtay denetimine imkân sağlayacak şekilde gerekçelendirilmelidir.
- KOŞULA BAĞLI ERTELEME (HAKİM TARAFINDAN BELİRLENEBİLECEK EK KOŞULLAR):
Cezanın ertelenmesi, mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi koşuluna bağlı tutulabilir. Bu durumda, koşul gerçekleşinceye kadar kişi cezaevinde kalmaya devam eder. Koşulun yerine getirilmesi halinde, cezaevinden serbest bırakılır.
Cezanın Ertelenmesi Kararı Sonrası Denetim Süreci
(TCK51/3) Cezası ertelenen hükümlü hakkında, bir yıldan az, üç yıldan fazla olmamak üzere, bir denetim süresi belirlenir. Bu sürenin alt sınırı, mahkûm olunan ceza süresinden az olamaz.
(TCK51/4) Denetim süresi içinde;
Bir meslek veya sanat sahibi olmayan hükümlünün, bu amaçla bir eğitim programına devam etmesine, Bir meslek veya sanat sahibi hükümlünün, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına, On sekiz yaşından küçük olan hükümlülerin, bir meslek veya sanat edinmelerini sağlamak amacıyla, gerektiğinde barınma imkânı da bulunan bir eğitim kurumuna devam etmesine, mahkemece karar verilebilir.
(TCK 51/5) Mahkeme, denetim süresi içinde hükümlüye rehberlik edecek bir uzman kişiyi görevlendirebilir. Bu kişi, kötü alışkanlıklardan kurtulmasını ve sorumluluk bilinciyle iyi bir hayat sürmesini temin hususunda hükümlüye öğütte bulunur; eğitim gördüğü kurum yetkilileri veya nezdinde çalıştığı kişilerle görüşerek, istişarelerde bulunur; hükümlünün davranışları, sosyal uyumu ve sorumluluk bilincindeki gelişme hakkında üçer aylık sürelerle rapor düzenleyerek infaz hâkimine verir.
(TCK 51/6) Mahkeme, hükümlünün kişiliğini ve sosyal durumunu göz önünde bulundurarak, denetim süresinin herhangi bir yükümlülük belirlemeden veya uzman kişi görevlendirmeden geçirilmesine de karar verebilir.
Hükümlünün denetim süresi içinde kasıtlı bir suç işlemesi veya kendisine yüklenen yükümlülüklere, infaz hâkiminin uyarısına rağmen, uymamakta ısrar etmesi halinde infaz hakimlerince cezanın kısmen veya tamamen cezaevinde çektirilmesine karar verilebilir.
Denetim süresi yükümlülüklere uygun veya iyi halli olarak geçirildiği takdirde, ceza infaz edilmiş sayılır.
Adli Para Cezası Verilen Sanık İçin Cezanın Ertelenmesi Mümkün Olabilir Mi?
Mahkeme kararı ile adli para cezasına çarptırılmış sanık için cezanın ertelenmesi hükümleri uygulanamaz.
Cezanın Ertelenmesi Yargıtay Kararları
- Yargıtay Kararı – 12. CD., E. 2022/1646 K. 2022/6307 T. 6.10.2022
‘’Suç tarihinde 65 yaşını bitirmiş olup, adli sicil kaydında sabıkası bulunmayan, yargılama sürecinde duruşma tutanaklarına olumsuz bir davranışı yansımayan sanık hakkında, ertelemeye yer olmadığına karar verilirken, “Yargılama sürecinde pişmanlık göstermeyen ve bu nedenle yeniden suç işlemekten kaçınacağına dair kanaat oluşmayan ve ceza miktarı göz önüne alınarak” şeklinde yasal ve yeterli olmayan gerekçe ile sanık hakkında verilen hapis cezasının ertelenmesine yer olmadığına karar verilmesi,
Kanuna aykırı olup, sanık müdafinin temyiz itirazları bu nedenle yerinde görüldüğünden, 5320 sayılı Kanunun 8. maddesi uyarınca halen uygulanmakta olan 1412 sayılı CMUK’un 321. maddesi gereğince hükmün isteme uygun olarak BOZULMASINA; 06/10/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.’’
- Yargıtay Kararı – CGK., E. 2019/212 K. 2022/33 T. 18.1.2022
‘’TCK’nın 51. maddesi uyarınca hapis cezasının ertelenmesi için diğer şartlarla birlikte sanığın suçu işledikten sonra yargılama sürecinde gösterdiği pişmanlık dolayısıyla tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkemede bir kanaatin oluşmasının gerekmesi, anılan sübjektif şartın hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumu bakımından ise CMK’nın 231. maddesinin altıncı fıkrasının (b) bendinde, sanığın kişilik özellikleri ile birlikte “duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması” olarak belirtilmesi, her ne kadar Yerel Mahkemece sanık hakkında hapis cezasının ertelenmesine yer olmadığına hükmedilirken “Sanığın suçu işleyiş biçimine, sabıka kaydındaki ilamlardan anlaşıldığı üzere daha öncede benzer mahiyette suçlar işlemiş oluşuna binaen cezasının ertelenmesi halinde ileride tekrar suç işlemeyeceği konusunda mahkememizce kanaat hâsıl olmadığından…” şeklindeki gerekçelere yer verilmek suretiyle sanığın yalnızca suçu işledikten önceki durumuna vurgu yapılmış ise de yargılama sürecindeki davranışlarının olumsuz görülmesi de dahil tüm şartlar bakımından sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına yer olmadığına karar verilmesi, aynı hükümdeki bu durumun, sanığın yeniden suç işlemeyeceği yönündeki kanaatin yargılama sürecindeki davranışlarını da kapsadığını göstermesi ve hapis cezasının ertelenmemesine ilişkin gerekçelerin diğer kişiselleştirme nedenleri ile ilgili uygulamalarla çelişmemesi hususları birlikte değerlendirildiğinde; sanık hakkında hapis cezasının ertelenmesine yer olmadığına karar verilirken Yerel Mahkemece gösterilen gerekçelerin kanun koyucunun aradığı anlamda yasal ve yeterli olduğu kabul edilmelidir.
Bu itibarla, sanık hakkında TCK’nın 51. maddesi uyarınca erteleme hükümlerinin uygulanmasına yer olmadığına ilişkin Yerel Mahkemenin direnme gerekçesinin isabetli olduğuna, Özel Daire bozma kararının kaldırılmasına ve usul ve kanuna uygun bulunan Yerel Mahkemenin direnme kararına konu hükümlerinin onanmasına karar verilmelidir.’’…
- Yargıtay Kararı – 6. CD., E. 2012/2134 K. 2014/9451 T. 8.5.2014
Hırsızlık suçu bakımından 5237 sayılı Kanun’un 51/2. maddesinde yer alan “Cezanın ertelenmesi, mağdurun veya kamunun uğradığı zararın aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi koşuluna bağlı tutulabilir. Bu durumda, koşul gerçekleşinceye kadar cezanın infaz kurumunda çektirilmesine devam edilir. Koşulun yerine getirilmesi halinde, hakim kararıyla hükümlü infaz kurumundan derhal salıverilir” hükmünün, aynı zamanda etkin pişmanlık başlığı altında, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 168. maddesi gereğince cezadan indirim sebebi olduğu, kanuni bir indirim sebebinin aynı zamanda hapis cezasının infaz edilmiş sayılmasını gerektirecek şekilde erteleme şartı olarak belirlenmesinin mümkün bulunmadığının gözetilmemesi,
Bozmayı gerektirmiş sanık T.. D.. ve savunmanı ile sanık F.. D..’ın temyiz itirazları bu itibarla yerinde görülmüş olduğundan hükmün açıklanan nedenlerle isteme aykırı olarak BOZULMASINA, 08.05.2014 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
Blog Yazılarımız: Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma – Hapishanede Açığa Alınma Nedir?
Stj. Av. Berçem Acat
Av. Serhan Cantaş
