Hak yoksunlukları bakımından yabancı ülke hukukunun esas alınması ülke içinde yeknesak ve adil bir uygulamaya imkan vermemektedir. O nedenledir ki, TCK madde 17’de yabancı ülkelerde verilen hüküm bir haktan yoksunluğu gerektiriyorsa, bu yoksunluğun Türk kanunlarındaki sonuçlarının geçerli olacağı düzenlenmiştir.
- TCK Madde 17 – Yukarıdaki maddelerde açıklanan hallerde mahkeme, yabancı mahkemelerden verilen ve Türk hukuk düzenine aykırı düşmeyen hükmün, Türk kanunlarına göre bir haktan yoksunluğu gerektirmesi halinde, Cumhuriyet savcısının istemi üzerine Türk kanunlarındaki sonuçlarının geçerli olmasına karar verir.
TCK Madde 17 Gerekçesi
Hükûmet Tasarısının 16’ıncı maddesinde yabancı ülkede verilmiş mahkûmiyet kararına bağlı hak yoksunluklarının Türkiye’deki etkisi düzenlenmiştir. Yürürlükteki kanunun 8 inci maddesinin tekrarı olan bu hüküm, düzenlemesi itibarıyla adalet esasına göre uygulanabilirliği olan bir hüküm değildir. Gerçekten yabancı bir mahkeme tarafından hükmolunmuş olan cezaya, bu kararın verildiği ülke hukukunda bağlanmış olan hak yoksunluklarını esas alan düzenlemeler, sağlıklı bir sonuç vermekten uzaktır. Özellikle her ülkedeki mahkûmiyete bağlı hak yoksunluklarının kapsamının farklı olması çeşitli sorunlara yol açmaktadır. Nitekim bazı ülkelerde hak yoksunluklarına ayrıca hükmedilmediğinden, bunlar mahkeme kararında belirtilmezler. Bu durum da göstermektedir ki, hak yoksunlukları bakımından yabancı ülke hukukunun esas alınması ülke içinde yeknesak ve adil bir uygulamaya imkan vermemektedir. İşte bu nedenlerledir ki, madde metninde, eşitlik ilkesi gereği olarak, yabancı bir mahkeme tarafından hükmedilmiş olan cezaların, doğurduğu hak yoksunlukları bakımından ülkemiz hukukunun dikkate alınması kabul edilmiştir.
TCK Madde 17 Uygulanma Şartları
- Hüküm Yabancı Mahkeme Tarafından Verilmelidir.
- Türkiye’de de yargılamanın yapılacağı hallerde bu maddeye ihtiyaç duyulmaz çünkü yargılama zaten Türk kanunlarına göre yapılacaktır. Buna göre örneğin İtalya’da kasıtlı bir suç işleyen bir Türk vatandaşı İtalya’da yargılanmadan Türkiye’ye dönerse ve yargılama Türkiye’de yapılırsa bu hüküm uygulanmayacaktır. Söz konusu Türk vatandaşı İtalya’da 2 yıl hapis cezasına mahkum edilmiş bulunsa Türkiye’de yeniden yargılama yapılamaz (m. 11/2). Ancak bu hüküm Türk kanunlarına göre bir haktan yoksunluğu gerektiriyorsa mahkeme Cumhuriyet savcısının istemi üzerine Türk kanunlarındaki sonuçlarının geçerli olmasına karar verir.
- Bu Hüküm Türk Hukuk Düzenine Aykırı Düşmemelidir.
- Bu Hüküm Türk Kanunlarına Göre bir Haktan Yoksunluğu Gerektirmelidir.
Hak yoksunlukları, TCK m. 53’te düzenlenmektedir. Hükme göre kasten işlemiş olduğu bir suçtan dolayı hapis cezasına mahkum edilen herkes maddede sayılan haklardan yoksun bırakılır. Ancak maddede belirtildiği üzere “savcının” istemi gerekmektedir.
TCK Madde 17 Yargıtay Kararları
Yargıtay 12. Ceza Dairesi’nin, 2014/13412 E. Ve 2015/9384 K. Sayılı Kararı
Bulgaristan Devleti’nde işlediği taksirle öldürme suçundan hükümlü …’nun, TCK’nın 53/6. maddesi gereğince 2 yıl süre ile sürücü belgesinin geri alınmasına ilişkin karar hükümlü müdafii tarafından temyiz edilmekle dosya incelenerek, gereği düşünüldü;
5237 sayılı TCK’nın 17. maddesinde; “Yukarıdaki maddelerde açıklanan hâllerde mahkeme, yabancı mahkemelerden verilen ve Türk hukuk düzenine aykırı düşmeyen hükmün, Türk kanunlarına göre bir haktan yoksunluğu gerektirmesi hâlinde, Cumhuriyet savcısının istemi üzerine Türk kanunlarındaki sonuçlarının geçerli olmasına karar verir.” hükmüne yer verilip, maddenin uygulanma şartlarının ise madde gerekçesinde, “…yabancı ülkede verilmiş mahkûmiyet kararına bağlı hak yoksunluklarının Türkiye’deki etkisi düzenlenmiştir. Yürürlükteki kanunun 8. maddesinin tekrarı olan bu hüküm, düzenlemesi itibarıyla adalet esasına göre uygulanabilirliği olan bir hüküm değildir. Gerçekten yabancı bir mahkeme tarafından hükmolunmuş olan cezaya, bu kararın verildiği ülke hukukunda bağlanmış olan hak yoksunluklarını esas alan düzenlemeler, sağlıklı bir sonuç vermekten uzaktır. Özellikle her ülkedeki mahkûmiyete bağlı hak yoksunluklarının kapsamının farklı olması çeşitli sorunlara yol açmaktadır. Nitekim bazı ülkelerde hak yoksunluklarına ayrıca hükmedilmediğinden, bunlar mahkeme kararında belirtilmezler. Bu durum da göstermektedir ki, hak yoksunlukları bakımından yabancı ülke hukukunun esas alınması ülke içinde yeknesak ve adil bir uygulamaya imkân vermemektedir. İşte bu nedenlerledir ki, madde metninde, eşitlik ilkesi gereği olarak, yabancı bir mahkeme tarafından hükmedilmiş olan cezaların, doğurduğu hak yoksunlukları bakımından ülkemiz hukukunun dikkate alınması kabul edilmiştir.” şeklinde belirtildiği..temyiz isteminin itiraz merciince karara bağlanması için dosyanın mahalline gönderilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE…
Yargıtay 9. Ceza Dairesi’nin 2013/14742 E. Ve 2014/3366 K. Sayılı Kararı
TCK’nın 53/1-(c) bendinde yer alan hak yoksunluğunun kendi altsoyu üzerindeki velayet, vesayet ve kayyımlık yetkileri yönünden koşullu salıverme tarihine kadar, diğer kişilere karşı belirtilen yetkiler yönünden ve TCK’nın 53/1-a-b-d-e bentlerindeki hak yoksunlukları bakımından mahkum olunan hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar geçerli olacağının gözetilmemesi,
Kanuna aykırı olup hükümlerin bu nedenle BOZULMASINA, bu hususun yeniden yargılama yapılmaksızın CMUK’nın 322. maddesine göre düzeltilmesi mümkün bulunduğundan, TCK’nın 53. maddesinin uygulanmasına dair bölümlerin hükümlerden çıkarılarak, yerine “TCK’nın 53/1-(c) bendinde yer alan hak yoksunluğunun kendi altsoyu üzerindeki velayet, vesayet ve kayyımlık yetkileri yönünden koşullu salıverme tarihine kadar, diğer kişilere karşı belirtilen yetkiler yönünden ve TCK’nın 53/1-a-b-d-e bentlerindeki hak yoksunlukları bakımından mahkum olunan hapis cezasının infazı tamamlanıncaya kadar yoksun bırakılmasına” ibarelerinin eklenmesi suretiyle diğer yönleri usul ve kanuna uygun bulunan hükümlerin DÜZELTİLEREK ONANMASINA.
Stj. Av. Ezginur Aktaş
Av. Serhan Cantaş
Blog Yazılarımız: TCK Madde 16 – Cezadan Mahsup Nedir?
