Ceza davası, bir bireyin veya bireylerin işlediği suçlarla ilgili olarak yasal bir sürecin başlatılmasıdır. Bu süreç, suçun işlendiğine dair yeterli kanıtın toplanması ve mahkeme önünde yargılamanın yapılmasını içerir. Türk hukukunda, ceza davaları Türk Ceza Muhakemesi Kanunu’nda belirtilen prosedürlere göre yürütülür.
Ceza Davası Nasıl Açılır?
Ceza davasının başlaması genellikle bir suçun işlendiğine dair bir ihbar veya şikayetle başlar. İhbar, suçun türü, işlendiği yer ve zaman gibi detayları içermelidir. İhbarı takiben, savcılık soruşturma başlatır. Bu aşamada, deliller toplanır, tanıklar ifade verir ve şüpheliler sorgulanır. Soruşturma sonucunda, yeterli delil bulunduğunda ve suçun işlendiğine dair yeterli şüphe oluştuğunda, savcılık dava açar. Dava dilekçesinde suçun türü, işlendiği tarih ve yer, şüphelilerin kimlik bilgileri ve suçun kanıtları gibi detaylar yer alır. Dava dilekçesi, yetkili mahkemeye (genellikle suçun işlendiği yerdeki Asliye Ceza Mahkemesi) sunulur. Mahkeme, dilekçeyi inceledikten sonra dava açılmasına karar verir ve karar taraflara bildirilir.
Ceza Dava Süreci Nasıldır?
Dava açıldıktan sonra, mahkeme süreci başlar. Bu süreç, şüphelilerin savunmalarını yapması, delillerin sunulması, tanıkların ifade vermesi gibi adımları içerir. Mahkeme, tüm delilleri ve savunmaları değerlendirerek bir karar verir. Karar genellikle suçlu bulunanlar için ceza, suçsuz bulunanlar için ise beraat kararı olabilir. Karara karşı taraflar temyiz hakkına sahiptirler. Temyiz başvurusu, Yargıtay’da incelenir ve karara karşı yapılan itirazın haklı olup olmadığına karar verilir. Kararın kesinleşmesinin ardından, suçlu bulunanlar için verilen ceza icra edilir. Ceza, hapis cezası ise kişi cezaevine gönderilir, para cezası ise ödenir. Ayrıca, kararda hükmedilen diğer yaptırımlar da uygulanabilir.
Ceza Davası Sonucunda Ne Olur?
Ceza davası sonucunda suçlu bulunanlar cezalandırılırken, suçsuz bulunanlar ise beraat ederler. Bu süreç, adil bir yargılama sürecinin sonucunda hukuki açıdan adaletin sağlanmasını amaçlar. Ancak, her ceza davasında olduğu gibi, bazı durumlarda hatalar yapılabilir veya adaletsizlikler yaşanabilir. Bu nedenle, yargı sürecinin şeffaf ve tarafsız bir şekilde yürütülmesi önemlidir. Ayrıca, ceza davalarında hukukun üstünlüğünün ve insan haklarının korunması da büyük önem taşır.
Ceza Davası ve Hukuki Süreçte Adaletin Sağlanması
Ceza davası sürecinde adaletin sağlanması, sadece suçluların cezalandırılması veya suçsuzların beraat etmesiyle değil, aynı zamanda yargılamanın adil ve objektif bir şekilde yapılmasıyla da ilgilidir. Bu nedenle, yargı sürecinin her aşamasında hukukun üstünlüğüne, insan haklarına ve adil yargılanma ilkesine uyulması önemlidir. Savunma hakkının korunması, delillerin doğru bir şekilde değerlendirilmesi ve tarafsız bir mahkeme tarafından karar verilmesi, adaletin sağlanması için temel unsurlardır.
Ceza Davalarının Evreleri Nelerdir?
Ceza davaları şu aşamalardan geçer:
İnceleme evresi: Ceza davasının başlamasından önceki evredir. Cumhuriyet Savcılığı, suçun işlendiğine dair bir bulgu elde ettiğinde incelemeye başlar, şüpheli hakkında bir iddianame hazırlayarak ceza mahkemesine sunar. İddianamenin kabul edilmesiyle inceleme sona erer ve kovuşturma başlar.
Kovuşturma evresi: Kovuşturma evresi, ceza davasının açıldığı ve yargılamanın yapıldığı evredir.
İstinaf aşaması: Yerel mahkeme kararı taraflarca uygun bulunmadığında, karara karşı 7 gün içinde istinaf başvurusu yapılabilir. İstinaf başvurusu sonrasında, yerel mahkemede verilen kararın incelenmesi İstinaf Mahkemesi tarafından gerçekleştirilir.
Temyiz aşaması: İstinaf Mahkemesi kararına itiraz edilirse, koşullar uygunsa, kararın aleyhine temyiz başvurusu yapılabilir. Temyiz başvurusu sonrasında, Yargıtay adlı yüksek mahkeme, temyiz incelemesi gerçekleştirir.
Ceza Davası Zamanaşımı Süresi
Ceza davalarında iki tür zamanaşımı bulunmaktadır:
Dava Zamanaşımı: Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren başlar ve ceza davasının kesinleşmesine kadar devam eder. Bu süre içinde mahkeme karar vermelidir, aksi halde dava düşer. Örneğin, Türk Ceza Kanunu’na göre ceza davası için en az zamanaşımı süresi 8 yıldır. Bu süre içinde dava sonuçlanmazsa, dava düşer.
Ceza Zamanaşımı: Ceza zamanaşımı, ceza davasının kesinleşmesinden sonra başlar ve hükmün belirli bir süre içinde infaz edilmemesi durumudur. Türk Ceza Kanunu’na göre en az ceza zamanaşımı süresi 10 yıldır.
Ceza Davasında Maddi ve Manevi Tazminat
Ceza davasında maddi ve manevi tazminat talep edilemez. Ceza davası, iddianamede belirtilen suçla ilgili olarak açılır. Ceza yargılaması, suçun işlenip işlenmediği, kim tarafından işlendiği ve cezanın ne olacağının belirlenmesi amacıyla yapılır.
Ceza davası kesinleşmeden veya kesinleştikten sonra, ayrı bir tazminat davası açılarak maddi ve manevi tazminat talep edilebilir.
Ceza Davalarında İstinaf Süresi
Ceza davalarında verilen kararlara karşı istinaf ve itiraz kanun yollarına başvurma süresi, kararın öğrenildiği tarihten itibaren 7 gündür.
Karar, sanığın bulunmadığı durumlarda tebliğ tarihinden itibaren bu süre işlemeye başlar. Karar duruşmada öğrenilmişse, öğrenme tarihinden itibaren istinaf veya itiraz süresi başlar.
Ceza Davası İstinaf Dilekçesi
İstinaf veya itiraz başvurusu kararı veren mahkemeye dilekçe veya tutanağa geçirilerek yapılır. Dilekçe verme şartları yerine getirilirse, zabıt katibine beyanda bulunmak suretiyle de yapılabilir. Beyan edilenler tutanakla tespit edilir ve imzalandıktan sonra başvuru geçerli kabul edilir. İstinaf dilekçesi, ceza davasında verilen kararın neden hukuka aykırı olduğunu gerekçeli bir şekilde açıklamalıdır.
Ağır Ceza Mahkemesinin Görevine Giren Ceza Davaları Nelerdir?
Ağırlaştırılmış ömür boyu hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren, yani üst sınırı 10 yıldan fazla olan tüm suçlara ilişkin davalara bakma görevi ağır ceza mahkemesine aittir. Örneğin, Türk Ceza Kanunu’nun 197. maddesinde düzenlenen parada sahtecilik suçu ve uyuşturucu madde imal veya ticareti suçu ile ilgili davalarda ceza üst sınırı nedeniyle ağır ceza mahkemesi görevlidir. Ağır ceza mahkemesinin görevine giren ceza davaları şu şekildedir:
- Yağma (Gasp) suçu,
- Kasten adam öldürme suçu,
- Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama suçu,
- Taksirle ölüme neden olma,
- İrtikap suçu,
- Zimmet suçu,
- Rüşvet suçu,
- Resmi belgede sahtecilik suçu,
- Nitelikli dolandırıcılık suçu,
- Hileli iflas suçu.
- Devletin egemenlik alametlerine ve organlarının saygınlığına karşı suçlar,
- Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar,
- Milli savunmaya karşı suçlar,
- Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk,
- 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren propaganda yapma suçu ve örgüt üyeliği suçu vb. siyasi nitelikli suçlar.
Asliye Ceza Mahkemesinin Görevine Giren Ceza Davaları Nelerdir?
Asliye ceza mahkemesinin bakmakla görevli olduğu ceza davalarına ilişkin suçlar şu şekildedir:
- Vergi kaçakçılığı suçları,
- İhaleye fesat karıştırma suçu,
- Uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma suçu,
- Kasten yaralama suçu,
- Taksirle adam yaralama suçu,
- Cinsel taciz suçu,
- Cinsel saldırı suçu (TCK md.102/1),
- Reşit olmayanla cinsel ilişki suçu,
- Tehdit suçu,
- Şantaj suçu,
- Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu,
- Konut dokunulmazlığının ihlali suçu,
- Kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu,
- Hakaret suçu
- Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu
- Kişisel verilerin kaydedilmesi suçu,
- Hırsızlık suçu
- Mala zarar verme suçu,
- Güveni kötüye kullanma suçu,
- Bedelsiz senedi kullanma suçu,
- Basit dolandırıcılık suçu,
- Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf suçu,
- Karşılıksız yararlanma suçu,
- Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi suçu,
- Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması suçu,
- Trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu,
- Çevrenin kasten ve taksirle kirletilmesi suçu,
- Gürültüye neden olma suçu,
- İmar kirliliğine neden olma suçu,
- Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti suçu,
- Uyuşturucu madde kullanma veya bulundurma suçu,
- Usulsüz ölü gömülmesi suçu,
- Parada sahtecilik suçu
- Mühür bozma suçu,
- Resmi belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek suçu,
- Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyanda bulunmak suçu,
- Özel belgede sahtecilik suçu,
- Özel belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek suçu,
- Açığa imzanın kötüye kullanılması suçu,
- Halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit suçu,
- Suç işlemeye tahrik suçu,
- Suçu ve suçluyu övme suçu,
- Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu,
- Kanunlara uymamaya tahrik suçu,
- Görev sırasında din hizmetlerini kötüye kullanma suçu,
- Hayasızca hareketler suçu,
- Müstehcenlik suçu,
- Fuhuş suçu,
- Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama suçu,
- Dilencilik suçu,
- Aynı konutta birlikte oturduğu kişilere kötü muamele suçu,
- Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçu,
- Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması suçu,
- Tefecilik suçu,
- Bilişim sistemine hukuka aykırı olarak girme suçu
- Bilişim sistemini engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme suçu,
- Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması suçu,
- Görevi kötüye kullanma suçu,
- Görevi yaptırmamak için direnme suçu,
- İftira suçu,
- Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçu,
- Suç üstlenme suçu,
- Suç uydurma suçu,
- Suçluyu kayırma suçu,
- Yalan tanıklık suçu,
- Yalan yere yemin suçu,
- Gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık suçu,
- Yargı görevi yapanı, bilirkişiyi veya tanığı etkilemeye teşebbüs suçu,
- Suçu bildirmeme suçu,
- Soruşturma veya kovuşturmanın gizliliğini ihlal suçu,
- Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs suçu,
- Muhafaza görevini kötüye kullanma suçu,
- Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme suçu,
- Hükümlü veya tutuklunun kaçması ve ayaklanması suçu,
- İnfaz kurumuna veya tutukevine yasak eşya sokma suçu,
- Cumhurbaşkanına hakaret suçu,
- Halkı askerlikten soğutma suçu,
- Askeri yasak bölgelere girme suçu.
Stj. Av. Ezginur Aktaş
Av. Serhan Cantaş
Blog Yazılarımız: 8. Yargı Paketinde Ceza ve İnfaz Değişiklikleri Nelerdir?
