Anonim şirketlerde kanunen bulunması zorunlu olan organlardan biri de genel kuruldur.
Bu organın eksikliği şirketin feshine sebep olabilecektir. Genel kurul yılda bir ya da birkaç kez usule uygun toplanır. Şirket genel kurulu karar organıdır ve aldığı kararlar şirket pay sahipleri ile diğer organları bağlayacaktır. Genel kurul, kanunda ve esas sözleşmede öngörülmüş bulunan hallerde karar alır.
- Anonim şirketlerde genel kurula ilişkin düzenlemeler 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 407. madde ve devamında düzenlenmektedir.
Şirket Genel Kurulunun Devredemeyeceği Yetkiler
- Esas sözleşmenin değiştirilmesi
- Yönetim Kurulu üyelerinin seçimi, görev süreleri, ücretleri ile huzur hakkı, ikramiye, prim gibi haklarının belirlenmesi
- Yönetim Kurulu üyelerinin ibrasına karar vermek ve görevden alınmaları
- Denetçinin seçimi ve görevden alınmaları
- Finansal tablolara, yönetim kurulunun yıllık raporuna, kar payları ile kazanç paylarının belirlenmesine, yedek akçenin sermayeye veya dağıtılacak kara katılması dahil, kullanılmasına dair kararların alınması
- Şirketin feshi
- Önemli miktardaki şirket varlığının toptan satışı
Ancak devredilemez görevler ve yetkiler bunlarla sınırlı değildir. Bunlara aykırı davranılması halinde geçersizlikleri gündeme gelir.
Genel Kurulun Toplantı Türleri
Genel kurul “olağan” ve “olağanüstü” olmak üzere iki şekilde toplanır. Ancak imtiyazlı payların bulunduğu bir şirket söz konusu ise bunlara ek olarak “imtiyazlı pay sahipleri özel kurulu” eklenecektir.
- Olağan Genel Kurul Toplantısı
Bu toplantılarda organların seçimine, finansal tablolara, yönetim kurulunun yıllık raporuna, karın kullanım şekline, dağıtılacak kar ve kazanç paylarının oranlarının belirlenmesine, yönetim kurulunun ibraları ve gerekli görülen diğer konulara ilişkin müzakereler yapılır ve karar alınır.
Toplantı her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içinde yapılır. Hesap dönemi takvim yılı olan anonim şirketlerde ise toplantı yılın ilk üç ayı, özel hesap dönemi olan şirketlerde ise hesap döneminin bittiği günü izleyen ilk üç ay içinde yapılır.
- Olağanüstü Genel Kurul Toplantısı
Şirket için lüzum bulunması halinde veya zorunlu ve ivedi sebepler meydana geldiğinde yapılır. Gündemini toplantı yapılmasını gerektiren sebepler oluşturur. Toplantının yapılacağı belli bir zaman yoktur. Gerektiği hallerde her zaman yapılabilecektir.
- İmtiyazlı Pay Sahipleri Özel Kurulu Toplantısı
İmtiyazlı pay sahiplerinin bulunduğu şirketlerde, genel kurulun imtiyazlı pay sahiplerinin haklarını sınırlayacak biçimde esas sözleşmeyi değiştirmeye karar vermesi halinde bu esas sözleşme değişikliği kararını onaylamak için yapılır ve sadece imtiyazlı pay sahipleri bu toplantıya katılabilir. İmtiyazlı payları temsil eden sermayenin en az yüzde altmışına sahip olan imtiyazlı pay sahiplerinin veya temsilcileri toplantıda hazır bulunmalıdır.
Genel kurul tarihinden sonra, fakat esas sözleşme değişikliğinin tescilinden önce bu toplantı yapılmalıdır. Haklarını ihlal edecek şekilde esas sözleşmede değişiklik yapılmışsa, karar tarihinden itibaren “en geç 1 ay içinde” toplantıya çağrılacaklardır. Bu bir ay içinde toplantıya çağrılmazlarsa her imtiyazlı pay sahibi yönetim kurulunun çağrı süresinden başlamak üzere “onbeş” gün içinde kurulun toplantıya çağrılmasını mahkemeden talep edebilecektir. Ancak çağrı yapılmışsa ve buna rağmen toplanılmazsa, genel kurul kararı onaylanmış sayılacaktır.
Genel Kurul Toplantısı Nerede Yapılır?
Aksine esas sözleşmede hüküm bulunmadığı takdirde genel kurul “şirket merkezinin bulunduğu yerde” toplanır. Yani öncelikle şirket esas sözleşmesine bakılmalı, hüküm yok ise şirket merkezinin bulunduğu mülki idare birimi sınırları içinde toplanır.
Genel Kurulu Kimler Toplantıya Çağırabilir?
- Yönetin kurulu
- Tasfiye halinde tasfiye kurulu
- Azlık pay sahipleri
- Mahkeme
Genel kurulu olağan toplantıya kural olarak yönetim kurulu davet eder. Yönetim kurulunun süresi dolmuş olsa dahi yani faaliyet dönemini takip eden üç ay geçirilmiş olsa dahi genel kurulu toplantıya çağırabilir.
Yönetim kurulunun devamlı olarak toplanamaması, toplantı nisabının oluşmaması durumlarında pay sahipleri mahkemeye başvurup izin alarak genel kurulu toplantıya çağırabilir.
Azlık pay sahipleri de genel kurulu toplantıya çağırabilir. Kapalı anonim şirketlerde sermayenin en az %10’u, açık anonim şirketlerde ise sermayenin en az %5‘ini oluşturan pay sahipleri gerektirici sebepleri ve gündemi belirterek yönetim kurulundan, genel kurulu toplantıya çağırmasını veya kurul zaten toplanacak ise karara bağlanmasını istedikleri konuları gündeme koymasını isteyebilirler. Bu çağrı ve gündeme madde konulması talebi noter aracılığıyla yapılmalıdır. Azlık tarafından yapılan bu çağrı talebi, yönetim kurulu tarafından kabul edilirse en geç “kırkbeş gün içinde” yapılacak şekilde toplantıya çağrılır. Reddedildiği takdirde veya yedi iş günü içinde olumlu cevap verilmediği takdirde pay sahipleri, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki Asliye Ticaret Mahkemesine başvurarak genel kurulun toplantıya çağrılmasını talep edebileceklerdir.
Genel Kurul Toplantı Çağrı Süresi
Toplantıya çağrılma usulü esas sözleşmede gösterilir. İnternet sitesinde ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yapılan ilanla çağrılır. Çağrı, toplantı tarihinden en az iki hafta önce yapılmalıdır.
Çağrısız Genel Kurul Toplantısı
Anonim şirkette bütün payların sahipleri veya temsilcileri, genel kurula katılmaya ve genel kurul toplantılarının yapılmasına ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, yukarıda belirtilen çağrıya ilişkin usule uymaksızın toplanabilir ve toplantı nisabı sağlandığı müddetçe karar alınailir. Gündeme madde eklenmesi toplantıya katılanların “oybirliği” ile alınacaktır.
Online Genel Kurul Toplantısı
Anonim şirkette pay sahiplerinin elektronik ortam üzerinden genel kurula katılmaları ve oy kullanmaları bu sistemle mümkün olacaktır. Genel kurula katılım, öneride bulunma ve oy vermenin hukuksal sonuçları, fiziki katılımla gerçekleşen bu fiillerden hiçbir farkı olmayacaktır ve aynı sonucu doğuracaktır.
Genel Kurul Toplantı ve Karar Yeter Sayısı
- GENEL YETER SAYILAR
Genel kurulun toplanabilmesi için şirket sermayesinin en az dörtte birine sahip pay sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığı yeterlidir. Ancak şirket esas sözleşmesinde daha ağır nisablı bir yeter sayı öngörülebilir. Bu sayı toplantı süresince korunmalıdır. İlk toplantıda bu yeter sayı sağlanamazsa pay sahipleri yeniden toplantıya çağrılır ve bu ikinci toplantıda nisap aranmaz
Kararlar toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile alınır.
- ÖZEL YETER SAYILAR
1. Esas Sözleşme Değişikliklerinde Toplantı ve Karar Yeter Sayısı;
- MADDE 421- (1) Kanunda veya esas sözleşmede aksine hüküm bulunmadığı takdirde, esas sözleşmeyi değiştiren kararlar, şirket sermayesinin en az yarısının temsil edildiği genel kurulda, toplantıda mevcut bulunan oyların çoğunluğu ile alınır.
Ağırlaştırılmış yeter sayılar öngörülmüştür. Şirket sermayesinin en az yarısını (%50’sini) temsil eden pay sahipleri veya temsilcilerinin toplantıya katılması gerekmektedir. İlk toplantıda bu nisap elde edilemezse en geç bir ay içinde toplantı yeniden yapılabilir. İkinci toplantı için şirket sermayesinin en az üçte biri toplantıda temsil edilmelidir. Bu toplantılardaki nisaplar şirket esas sözleşmesi ile düşürülemez veya nispi çoğunluk öngörülemez
2. Pay Sahiplerinin Tümünün Oy Birliğini Gerektiren Esas Sözleşme Değişiklikleri;
Şirket esas sözleşmesinde, bilanço zararlarının kapatılması için yükümlülük ve ikincil yükümlülük konulması ve şirket merkezinin yurtdışına taşınması yönünde değişiklik yapılabilmesi için sermayenin tümünü oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin katılması ve oy birliği ile karar alınması gerekir.
İlk toplantıda bu nisaba ulaşılamazsa, bunu izleyen toplantılarda da aynı yeter sayı aranır.
3. Şirket Sermayesinin En Az %75’ini Temsil Eden Oyları Gerektiren Esas Sözleşme Değişiklikleri;
Şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesi, imtiyazlı pay oluşturulması ve nama yazılı payların devrinin sınırlandırılması konusunda esas sözleşmede değişiklik yapılabilmesi için şirket sermayesinin en az yüzde yetmişbeşinin oluşturan pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oyu gerekir. Bu nisaba ilk toplantıda ulaşılamazsa, izleyen diğer toplantılarda da aynı yeter sayı aranacaktır.
4. Hafifletilmiş Yeter Sayı Uygulanabilecek Kararlar;
Pay senetleri menkul kıymet borsalarında işlem gören anonim şirketlerde, sermayenin artırılması ve kayıtlı sermaye tavanının yükseltilmesine ilişkin esas sözleşme değişiklikleri ve birleşme, bölünme, tür değiştirme yönündeki kararlar için esas sözleşmede ağırlaştırılmış bir nisap öngörülmediği takdirde, genel kurul sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahipleri veya temsilcileriyle toplanabilir. Kararlar toplantıda bulunan oyların çokluğuyla alınır.
5. Sermayenin Azaltılmasında Toplantı ve Karar Yeter Sayısı;
Şirket sermayesinin azaltılmasına ilişkin esas sözleşme değişikliği kararları, sermayenin en az yüzde yetmişbeşini oluşturan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınır. İlk toplantıda bu nisap sağlanamazsa yapılacak olan ikinci toplantıda da aynı nisap aranacaktır.
6. Diğer Konularda Toplantı ve Karar Yeter Sayısı;
- Şirketin sona ermesi kararı, toplam sermayenin yüzde yetmişbeşini temsil eden pay sahiplerinin veya temsilcilerinin olumlu oylarıyla alınacaktır. İlk toplantıda bu nisap sağlanamazsa ikinci toplantıda da aynı nisap aranacaktır.
- Önemli miktarda şirket aktiflerinin toptan satışı kararı, şirket sermayesinin en az yüzde yetmişbeşini oluşturan pay sahiplerinin olumla-u oylarıyla alınır. İlk toplantıda bu nisap sağlanamazsa, ikinci toplantıda da aynı nisap aranacaktır.
- İmtiyazlı pay sahiplerinin özel kurul toplantısında, imtiyazlı payları temsil eden sermayenin en az yüzde altmışına sahip pay sahiplerinin veya temsilcilerinin hazır bulunmaları şarttır. Kararlar, toplantıda temsil edilen payların çoğunluğu ile alınacaktır.
- Şirket süresinin dolmasıyla veya genel kurul kararıyla tasfiyeye giren anonim şirketlerde tasfiyeden dönülmesi kararı, şirket sermayesinin en az yüzde altmışını oluşturan pay sahiplerinin olumlu oylarıyla alınır. Ancak bunun için şirket malvarlığının dağıtımına başlanmamış olmalıdır.
Yukarıdaki bütün hususlarda genel kurulda karar alınabilmesi için daha ağır nisaplar da öngörülebilir. Bu durumda esas sözleşmedeki nisaplara göre karar verilecektir.
Genel Kurul Kararlarının Hükümsüzlük Halleri Nelerdir?
1. Genel Kurul Kararlarının Yokluğu
Yokluk, bir hukuki işlemin kurucu unsurlarının ve zorunlu şekil şartlarının yokluğu nedeniyle her zaman ve herkes tarafından ileri sürülebilir. Yokluk halinin tespiti davası ile ileri sürülebilir. Bu dava herhangi bir zamanaşımına veya hak düşürücü süreye tabi değildir. Hakim tarafından da re’sen dikkate alınır. Yokluk hallerine örnek olarak:
- Usulüne uygun davet ve buna uygun toplantı yapılmadan genel kurul kararı alınması.
- Genel kurulun yasaya ve esas sözleşmeye göre yetkili olmayanlar tarafından çağrılıp karar alınması.
- Pay sahibi olmayan kişiler tarafından genel kurul kararı alınması.
- Kanunda öngörülen asgari toplantı ve karar yyeter sayılarına aykırı bir şekilde genel kurul kararı alınması.
2. Genel Kurul Kararlarının Butlanı
Butlan, bir hukuki işlemin öngörülen geçerlilik şartlarını içermemesi sebebiyle başlangıçtan itibaren hüküm ve sonuç doğurmamasıdır. Her zaman geçersizliğin tespiti davası açılabilir. Hakim de re’sen dikkate alacaktır.
Butlan halleri TTK m. 477’de özel olarak düzenlenmiştir.
- TTK m.447 Genel kurulun, özellikle;
a) Pay sahibinin, genel kurula katılma, asgari oy, dava ve kanundan kaynaklanan vazgeçilmez nitelikteki haklarını sınırlandıran veya ortadan kaldıran,
b) Pay sahibinin bilgi alma, inceleme ve denetleme haklarını, kanunen izin verilen ölçü dışında sınırlandıran,
c) Anonim şirketin temel yapısını bozan veya sermayenin korunması hükümlerine aykırı olan,
kararları batıldır.
Ancak geçersiz genel kurulu kararları sadece maddede sayılanlardan ibaret değildir. Vazgeçilmez haklar, bilgi alma, inceleme, denetleme haklarını ihlal eden ve anonim şirketinin temel yapısını bozan kararlar ile sermayenin korunmasını ihlal eden kararlar da butlan yaptırımına tabidir.
3. Genel Kurul Kararlarının İptali
- TTK m. 446 Kanun veya esas sözleşme hükümlerine ve özellikle dürüstlük kuralına aykırı olan genel kurul kararları aleyhine, karar tarihinden itibaren üç ay içinde, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinde iptal davası açabilirler.
Genel kurulu kararları aleyhine iptal davası açabilecek kişiler pay sahipleri, yönetim kurulu ve yönetim kurulu üyeleridir.
Pay sahiplerinin iptal davası açabilmesi için belli şartlar vardır. Toplantıda bulunan pay sahiplerinin iptal davası açabilmesi için genel kurul kararına olumsuz oy vermiş olması ve de bunu toplantı tutanağına geçirilmesi gerekir. Bir diğer durumda ise toplantıya katılsın veya katılmasın, olumsuz oy kullansın veya kullanmasın her pay sahibi çağrının usulüne göre yapılmaması, gündemin gereği gibi ilan edilmemesi, genel kurula katılmaya yetkili olmayan kimselerin veya temsilcilerinin toplantıya katılıp oy kullanmaları durumunda iptel davası açılabilecektir.
Genel kurulu kararları yönetim kurulu üyelerinin kişisel sorumluluğunu doğuruyorsa her biri iptal davası açabilecektir.
İptal davası, genel kurul kararı alındığı tarihten itibaren üç ay içinde açılmalıdır. Dava şirket merkezinin bulunduğu yerdeki “Asliye Ticaret Mahkemesinde” açılır, yoksa “Asliye Hukuk Mahkemesinde” açılabilecektir. Husumet şirket tüzel kişiliğine yöneltilmelidir ve şirketi yönetim kurulu temsil edecektir. Bu davayı sadece kanunda belirtilen kimseler, belirtilen hak düşürücü süre içinde açabileceklerdir.
Blog Yazılarımız: ANONİM ŞİRKET YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU
Av. Tuğçe Çığlı
Av. Serhan Cantaş
