Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma – Hapishanede Açığa Alınma Nedir?

Türk Hukuku’nda hükümlülerin açık ceza infaz kurumlarına ayrılması, Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliği’nde düzenlenmiştir. Kanunda açık ceza infaz kurumlarının tanımı yapılmıştır. Buna göre;

“Açık ceza infaz kurumları, hükümlülerin iyileştirilmelerinde, çalıştırılmaları ve meslek edindirilmelerine öncelik verilen, firara karşı engelleri ve dış güvenlik görevlisi bulunmayan, güvenlik bakımından kurum görevlilerinin gözetim ve denetimi ile yetinilen kurumlardır. Açık ceza infaz kurumları ihtiyaca göre ayrıca; kadın açık ceza infaz kurumları ve gençlik açık ceza infaz kurumları, şeklinde kurulabilir.”

Doğrudan Açık Kuruma Alınacak Hükümlüler

Terör suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar ile cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar hariç olmak üzere;

• Kasıtlı suçlardan toplam üç yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm olanlar
• Taksirli suçlardan toplam beş yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm olanlar
• Adlî para cezası hapis cezasına çevrilenler
• 9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu gereğince tazyik hapsine tabi tutulanları

Terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları ile örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar ve cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlardan mahkûm olanlar ile ikinci defa mükerrir olanlar ve koşullu salıverilme kararının geri alınması nedeniyle cezası aynen infaz edilenler hariç olmak üzere, kasıtlı suçlardan toplam üç yıl veya daha az hapis cezasına mahkûm olanlar açık ceza kurumlarına doğrudan alınırlar.

Kapalı Kurumdan Açık Kuruma Ayrılacak Hükümlüler

Yönetmeliğin 6. Maddesinde detaylı olarak kapalı kurumlarda bulunan hükümlülerin açık ceza infaz kurumlarına ayrılacağı düzenlenmiştir. Buna göre;

“(1) Hükümlülerden;

1. a) Toplam cezaları on yıldan az olanlar bir ayını, on yıl ve yukarı olanlar ise onda birini kurumlarda infaz edip, iyi hâlli olan ve koşullu salıverilme tarihine yedi yıl veya daha az süre kalanlar,
2. b) Müebbet hapis cezasına mahkûm olup, koşullu salıverilme tarihine beş yıl veya daha az süre kalanlar,
3. c) Cezaları yüksek güvenlikli kapalı kurumlar veya diğer kapalı kurumların yüksek güvenlikli bölümlerinde infaz edilenlerden toplam cezalarının üçte birini bu kurumlarda iyi hâlli olarak geçiren ve koşullu salıverilme tarihine üç yıl veya daha az süre kalanlar, açık kurumlara ayrılabilir.

(2) Açık kurumlara ayrılabilmek için, ayrıca;

1. a) 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 142, 148, 149, 188 ve 190 ıncı maddeleri ile 1/3/1926 tarihli ve mülga 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 403, 404, 491/3-4, 492, 493, 494, 495, 496, 497, 498 ve 499 uncu maddelerinden mahkûm olanların koşullu salıverilme tarihine beş yıldan az süre kalması,
2. b) 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 102 ve 103 üncü maddeleri ile eşe karşı işlenen 82/1-d, 86/3-a ve 96/2-b maddeleri ve 1/3/1926 tarihli ve mülga 765 sayılı Türk Ceza Kanununun 414, 416/1, 418/1 maddeleri ile eşe karşı işlenen 449/1, 456 ve 457/1 maddelerinden mahkûm olanların koşullu salıverilme tarihine üç yıldan az süre kalması,
3. c) 29/7/2003 tarihli ve 4959 sayılı Topluma Kazandırma Kanunu, 30/7/1999 tarihli ve mülga 4422 sayılı Çıkar Amaçlı Suç Örgütleri ile Mücadele Kanununun 14 üncü maddesi ve 5237 sayılı Kanunun 221 inci maddesinden yararlananların koşullu salıverilme tarihine iki yıldan az süre kalması,

ç) Terör ve örgütlü suçlardan hükümlü olup, mensup oldukları örgütten ayrıldıkları idare ve gözlem kurulu kararıyla tespit edilenlerin koşullu salıverilme tarihine bir yıldan az süre kalması, şartı aranır.

(3) Birden fazla cezanın toplanarak infazı hâlinde, açık kuruma ayrılmada esas alınacak suç, koşullu salıverilme tarihine en az sürenin arandığı suçtur.

(4) Açık kuruma ayrılma süresini dolduranlar hakkında altı aylık deneme süresinin tamamlanması beklenmeden açık kuruma ayrılma kararı alınabilir.”

Toplam on yıl ve daha fazla hapis cezasına mahkûm olanlar ile terör suçları, örgüt kurmak, yönetmek veya örgüte üye olmak suçları, örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar, kasten öldürme suçları, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar ve uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarından mahkûm olanların kapalı ceza infaz kurumundan açık ceza infaz kurumuna ayrılmalarına ilişkin idare ve gözlem kurulu kararları, infaz hâkiminin onayından sonra uygulanır.

Çocuk Eğitim Evinden Açık Kuruma Ayrılacak Hükümlüler

Çocuk tutukluların ya da çocuk eğitimevlerinden disiplin veya diğer nedenlerle kapalı ceza infaz kurumlarına nakillerine karar verilen çocukların barındırıldıkları ve firara karşı engelleri olan iç ve dış güvenlik görevlileri bulunan, eğitim ve öğretime dayalı kurumlardır.

Çocuk eğitimevleri; çocuk hükümlüler hakkında verilen cezaların, hükümlülerin eğitilmeleri, meslek edinmeleri ve yeniden toplumla bütünleştirilmeleri amaçları güdülerek yerine getirildiği tesislerdir. Bu kurumlarda firara karşı engel bulundurulmaz; kurum güvenliği iç güvenlik görevlilerinin gözetim ve sorumluluğunda sağlanır.

 Kurum içinde veya dışında herhangi bir eğitim ve öğretim programına devam eden ve onsekiz yaşını dolduran çocukların, eğitim ve öğretimlerini tamamlayabilmeleri bakımından yirmibir yaşını bitirinceye kadar bu tesislerde kalmalarına izin verilebilir.

Çocuk eğitim evinde cezası infaz edildiği sırada eğitime devam etmeyenler on sekiz yaşını bitirdiklerinde, eğitime devam edenler ise yirmi bir yaşını bitirdiklerinde suç türüne bakılmaksızın açık kuruma gönderilir.

Açık kuruma gönderilenlerin on sekiz yaşını doldurmadan önce işlediği diğer suçların cezaları da açık kurumlarda infaz edilir.

Açık Kuruma Ayrılamayacak Hükümlüler

Yönetmeliğin 8. Maddesinde detaylı olarak kapalı kurumlarda bulunan hükümlülerin açık ceza infaz kurumlarına ayrılacağı düzenlenmiştir. Buna göre;

“(1) Kapalı kurumlarda bulunan hükümlülerden;

1. a) Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm olanlar,
2. b) Haklarında ikinci defa tekerrür hükümleri uygulananlar,
3. c) Haklarında iyi hal kararı verilse bile, 5275 sayılı Kanunun 44 üncü maddesinde sayılan eylemlerden dolayı toplam beş ve daha fazla hücreye koyma cezası alıp, son hücreye koyma cezasının kaldırılması üzerinden bir yıl geçmemiş olanlar,

ç) Terör ve örgütlü suçlardan hükümlü olup, 6 ncımaddenin ikinci fıkrasının (c) ve (ç) bentleri dışında kalanlar, açık kurumlara ayrılamaz.

(2) Ayrıca;

1. a) Koşullu salıverilme kararı geri alınanların, geri alınan cezalarının tamamı,
2. b) Denetimli serbestlik tedbirinin ihlali sonucunda, koşullu salıverilme tarihine kadar olan sürenin tamamı,
3. c) Çocuk eğitimevleri hariç, kapalı kurumlardan firar edenler ile açık kurumlardan ikinci kez firar etmiş olanların, firar tarihinden önce kesinleşmiş olan cezaları ve koşullu salıverilme tarihine kadar kesinleşerek infazına başlanacak olan cezalarının tamamı,

ç) 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu gereğince verilen hapsen tazyik veya tazyik hapisleri dışında, diğer kanunlarda düzenlenen tazyik, disiplin veya zorlama hapislerinin tamamı, kapalı kurumlarda infazedilir. Diğer cezalar, Yönetmelikte aranan koşulların bulunması halinde açık kurumlarda infaz edilebilir.

(3) Kapalı kurumda hükümlü olup;

1. a) İşlediği iddia olunan başka bir suçtan dolayı haklarında 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 100 üncü maddesine göre tutuklama kararı verilenler,
2. b) Yaş, sağlık durumu, bedensel veya zihinsel yetenekleri bakımından çalışma koşullarına uyum sağlayamayacakları idare ve gözlem kurulu kararıyla saptananlar, bu durumları devam ettiği sürece açık kurumlara ayrılamaz.”

Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma ile İlgili Yargıtay Kararları

• Yargıtay 1. Ceza Dairesi 2017/2890 E. , 2018/1377 K.

“Somut olayda tasarlayarak kasten öldürme suçundan müebbet hapis cezasına hükümlü …’in, Giresun Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından düzenlenen 02.09.2016 tarihli müddetnameye göre koşullu salıverilme tarihinin 25.05.2021 olarak belirlendiği ve talep tarihi itibariyle hükümlünün Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliğinin 6 maddesinin 1. fıkrasının b bendi uyarınca koşullu salıverilme tarihine beş yıldan az bir süre kaldığından kapalı ceza infaz kurumundan açık ceza infaz kurumuna ayrılmasına dair itiraz merci tarafından verilen kararda isabetsizlik bulunmadığı, 6. maddenin 1. fıkrasının a bendinin somut olayda uygulanmasının mümkün olmadığı, bu bend hükmünün süreli hapis cezalarının infazı ile ilgili bir düzenleme olduğu değerlendirilmekle; Giresun 2. Ağır Ceza Mahkemesinin 23.06.2017 tarihli ve 2017/185 değişik iş sayılı usul ve yasaya uygun olduğundan, 5271 sayılı CMK’nun 309 maddesi uyarınca kanun yararına bozma istemi yerinde görülmediğinden, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nın tebliğnamesine bağlı Yüksek Adalet Bakanlığının kanun yararına bozma isteminin reddine, dosyanın mahalline gönderilmesi için Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına TEVDİİNE, 26/03/2018 gününde oybirliğiyle karar verildi.”

• Yargıtay 13. Ceza Dairesi 2015/13846 E. , 2015/13721 K.

“Kanun yararına bozma talebine dayanan Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının ihbar yazısı, incelenen dosya içeriğine göre yerinde görüldüğünden; İnfaz Hakimliğinin 2014/954-959 sayılı kararı verdiği 11.08.2014 tarihinde yürürlükte olan Açık Ceza İnfaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliğinin 8/1-e maddesindeki “Eğitimevleri hariç kapalı veya açık kurumlardan firar edenler açık kurumlara ayrılamaz.” hükmü gereğince firar ettiği tarihte çektiği ceza ile birlikte firar etmekten dolayı aldığı cezayı infaz etmekte olan hükümlünün açık ceza infaz kurumuna ayrılmasına yasal imkan bulunmadığından … İnfaz Hâkimliğinin 11.08.2014 tarih ve 2014/954 esas, 2014/959 karar sayılı kararının 5271 sayılı CMK’nın 309. maddesi uyarınca BOZULMASINA, aynı Kanun’un 309. maddesinin 4. fıkrasının (a) bendi uyarınca müteakip işlemlerin mahallinde yerine getirilmesine, 15.09.2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.”

• Yargıtay 10. Ceza Dairesi 2014/5113 E. , 2015/203 K.

“6352 sayılı kanunun geçici 3/2-c maddesi ile açık ceza infaz kurumlarına ayrılma yönetmeliğinin 12/2 maddesinin birbirine aykırı olduğu görünüyor ise de anılan açık ceza infaz kurumlarına ayrılma yönetmeliğinin 12/2 maddesinde başka bir suçtan dolayı anılan mahkumiyet kararlarının hapis cezalarına ilişkin olup verilen adli para cezalarının ödenmemesi sebebi ile hapis cezasına çevirme olmadığı esas mahkumiyetin adli para cezası olup adli para cezasının hükümlü tarafından her zaman ödenebileceği ve adli para cezalarının infazının gerek anılan kanun hükmü gerekse açık ceza infaz kurumlarına ayrılma yönetmeliğinin 5/1-c maddesi hükmü gözetildiğinde açık ceza infaz kurumlarında çekmesi gerektiği anlaşıldığından hükümlünün kanunda sayılan şartları taşıyıp 6352 sayılı kanunun geçici 3/2-c maddesi açık ceza infaz kurumlarına ayrılma yönetmeliğinin 5/1-c, 6/1-a, 6/2-b, ve 12/2 maddeleri bir bütün olarak değerlendirildiğinde hükümlünün bundan sonraki kalan cezalarının doğrudan açık ceza infaz kurumlarında infaz edilmesi gerektiği cihetle itirazın reddi yerine yazılı şekilde kabulüne karar verilmesinde isabet görülmemiştir. » denilerek,…Ağır Ceza Mahkemesi’nin 13.12.2013 tarihli kararının bozulması istenmiştir.

6352 sayılı kanunun geçici 3/2-c maddesi ile Açık Ceza infaz Kurumlarına Ayrılma Yönetmeliğinin 5/1-c, 6/1-a, 6/2-b, ve 12/2 maddeleri bir bütün olarak değerlendirildiğinde hükümlünün bundan sonraki kalan cezalarının doğrudan açık ceza infaz kurumlarında infaz edilmesi gerektiği anlaşılmıştır.”

Blog Yazılarımız: Ses ve Görüntülerin Kayda Alınması Suçu (TCK madde 286)

Stj. Av. Altuğ Eliri
Av. Serhan Cantaş