Devlet Memurlarına Verilen Disiplin Cezaları Nelerdir?

657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu m. 124/2’ de disiplin cezası ve türleri tanımlanmıştır.

Devlet Memurları Kanunu 124/2 – Kamu hizmetlerinin gereği gibi yürütülmesini sağlamak amacı ile kanunların, tüzüklerin ve yönetmeliklerin Devlet memuru olarak emrettiği ödevleri yurt içinde veya dışında yerine getirmeyenlere, uyulmasını zorunlu kıldığı hususları yapmayanlara, yasakladığı işleri yapanlara durumun niteliğine ve ağırlık derecesine göre 125 inci maddede sıralanan disiplin cezalarından birisi verilir.

Disiplin cezaları, kamu hizmetlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülmesini sağlamak için öngörülmüştür.

Devlet memurlarına verilecek disiplin cezaları ve her bir disiplin cezasını gerektirecek haller 657. Sayılı Devlet Memurları Kanunu m.125’te sınırlı sayıda düzenlenmektedir. Bunlar; uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve devlet memurluğundan çıkarma cezasıdır. Burada sayılan disiplin cezaları dışında memurlara disiplin cezası verilemeyecektir. Ayrıca belirtmek gerekir ki, burada sayılan disiplin cezaları, memurların fiillerinin ağırlığına göre verilecektir.

Uyarma Disiplin Cezası Nedir?

Uyarma, memura görevinde dikkatli davranması gerektiğinin yazı ile bildirilmesidir. Uyarma cezası mutlaka yazıyla bildirilmelidir. Uyarma cezası, memuriyet haklarına herhangi bir kısıntı getirmeyecektir. Uyarma disiplin cezasını gerektiren haller:

a) Verilen emir ve görevlerin tam ve zamanında yapılmasında, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasların yerine getirilmesinde, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçlerin korunması, kullanılması ve bakımında kayıtsızlık göstermek veya düzensiz davranmak,

b) Özürsüz veya izinsiz olarak göreve geç gelmek, erken ayrılmak, görev mahallini terketmek,

c) Kurumca belirlenen tasarruf tedbirlerine riayet etmemek,

d) Usulsüz müracaat veya şikayette bulunmak,

e) Devlet memuru vakarına yakışmayan tutum ve davranışta bulunmak,

f) Görevine veya iş sahiplerine karşı kayıtsızlık göstermek veya ilgisiz kalmak,

g) Belirlenen kılık ve kıyafet hükümlerine aykırı davranmak,

h) Görevin işbirliği içinde yapılması ilkesine aykırı davranışlarda bulunmak.

Kınama Disiplin Cezası Nedir?

Kınama, memura görevinde ve davranışlarında kusurlu sayıldığının yazıyla bildirilmesidir. Kınama cezasını gerektiren haller:

b) Eşlerinin, reşit olmayan veya mahcur olan çocuklarının kazanç getiren sürekli faaliyetlerini belirlenen sürede kurumuna bildirmemek,

c) Görev sırasında amire hal ve hareketi ile saygısız davranmak,

d) Hizmet dışında Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak,

e) Devlete ait resmi araç,gereç ve benzeri eşyayı özel işlerinde kullanmak,

f) Devlete ait resmi belge, araç, gereç ve benzeri eşyayı kaybetmek,

g) İş arkadaşlarına, maiyetindeki personele ve iş sahiplerine kötü muamelede bulunmak,

h) İş arkadaşlarına ve iş sahiplerine söz veya hareketle sataşmak,

ı) Görev mahallinde genel ahlak ve edep dışı davranışlarda bulunmak ve bu tür yazı yazmak, işaret, resim ve benzeri şekiller çizmek ve yapmak,

j) Verilen emirlere itiraz etmek,

k) Borçlarını kasten ödemeyerek hakkında yasal yollara başvurulmasına neden olmak,

l) Kurumların huzur, sükün ve çalışma düzenini bozmak.

m) Yetkili olmadığı halde basına, haber ajanslarına veya radyo ve televizyon kurumlarına bilgi veya demeç vermek.

Aylıktan Kesme Disiplin Cezası Nedir?

Aylıktan kesme, memurun brüt aylığından 1/30 – ⅛ arasında kesinti yapılmasıdır. Aylıktan kesme cezası, cezanın veriliş tarihini takip eden aybaşında uygulanır. Aylıktan kesme cezasını gerektiren haller:

a) Kasıtlı olarak; verilen emir ve görevleri tam ve zamanında yapmamak, görev mahallinde kurumlarca belirlenen usul ve esasları yerine getirmemek, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçleri korumamak, bakımını yapmamak, hor kullanmak,

b) Özürsüz olarak bir veya iki gün göreve gelmemek,

c) Devlete ait resmi belge, araç, gereç ve benzerlerini özel menfaat sağlamak için kullanmak,

d) Görevle ilgili konularda yükümlü olduğu kişilere yalan ve yanlış beyanda bulunmak,

e) Görev sırasında amirine sözle saygısızlık etmek,

f) Görev yeri sınırları içerisinde her hangi bir yerin toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz olarak kullanılmasına yardımcı olmak,

g) İkamet ettiği ilin hudutlarını izinsiz terketmek,

h) Toplu müracaat veya şikayet etmek,

ı) Hizmet içinde Devlet memurunun itibar ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmak,

j) Yasaklanmış her türlü yayını görev mahallinde bulundurmak.

Kademe İlerlemesinin Durdurulması Disiplin Cezası Nedir?

Kademe ilerlemesinin durdurulması, fiilin ağırlık derecesine göre memurun, bulunduğu kademede ilerlemesinin 1-3 yıl durdurulmasıdır. Kademe ilerlemesinin durdurulması cezasının, öğrenim durumları nedeniyle yükselebilecekleri derecenin son kademesinde bulunan Devlet memurları hakkında uygulanma olanağı bulunmadığı için, bu durumda bulunan devlet memurlarından kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiillerine karşılık, brüt aylıklarının ¼’ü – ½’si oranında kesinti yapılacaktır. Tekerrüründe ise memurun görevine son verilecektir. Kademe ilerlemesinin durdurulması disiplin cezası halleri:

a) Göreve sarhoş gelmek, görev yerinde alkollü içki içmek,
b) Özürsüz ve kesintisiz 3 – 9 gün göreve gelmemek,
c) Görevi ile ilgili olarak her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak,
d) Amirine veya maiyetindekilere karşı küçük düşürücü veya aşağılayıcı fiil ve hareketler yapmak,
e) Görev yeri sınırları içinde herhangi bir yeri toplantı, tören ve benzeri amaçlarla izinsiz kullanmak veya kullandırmak,
f) Gerçeğe aykırı rapor ve belge düzenlemek,
h) Ticaret yapmak veya Devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak,

ı) Görevin yerine getirilmesinde dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep ayrımı yapmak, kişilerin yarar veya zararını hedef tutan davranışlarda bulunmak,

j) Belirlenen durum ve sürelerde mal bildiriminde bulunmamak,
k) Açıklanması yasaklanan bilgileri açıklamak,
l) Amirine, maiyetindekilere, iş arkadaşları veya iş sahiplerine hakarette bulunmak veya bunları tehdit etmek,
m) Diplomatik statüsünden yararlanmak suretiyle yurt dışında, haklı bir sebep göstermeksizin ödeme kabiliyetinin üstünde borçlanmak ve borçlarını ödemedeki tutum ve davranışlarıyla Devlet itibarını zedelemek veya zorunlu bir sebebe dayanmaksızın borcunu ödemeden yurda dönmek,
n) Verilen görev ve emirleri kasten yapmamak,
o) Herhangi bir siyasi parti yararına veya zararına fiilen faaliyette bulunmak.

Devlet Memurluğundan Çıkarma Cezası Nedir?

Devlet memurluğundan çıkarma, bir daha devlet memurluğuna atanamamak üzere memurluktan çıkarmaktır. Devlet memurluğundan çıkarma cezası alanlar Devlet kamu kesiminde bir daha memur olarak çalışamazlar. Devlet memurluğundan çıkarma cezasını gerektiren haller:

a) İdeolojik veya siyasi amaçlarla kurumların huzur, sükün ve çalışma düzenini bozmak, boykot, işgal, engelleme, işi yavaşlatma ve grev gibi eylemlere katılmak veya bu amaçlarla toplu olarak göreve gelmemek, bunları tahrik ve teşvik etmek veya yardımda bulunmak,

b) Yasaklanmış her türlü yayını veya siyasi veya ideolojik amaçlı bildiri, afiş, pankart, bant ve benzerlerini basmak, çoğaltmak, dağıtmak veya bunları kurumların herhangi bir yerine asmak veya teşhir etmek,

c) Siyasi partiye girmek,

d) Özürsüz olarak (1) bir yılda toplam 20 gün göreve gelmemek,

e) Savaş, olağanüstü hal veya genel afetlere ilişkin konularda amirlerin verdiği görev veya emirleri yapmamak,

f) Amirine ve maiyetindekilere fiili tecavüzde bulunmak,

g) Memurluk sıfatı ile bağdaşmayacak nitelik ve derecede yüz kızartıcı ve utanç verici hareketlerde bulunmak,

h) Yetki almadan gizli bilgileri açıklamak,

ı) Siyasi ve ideolojik eylemlerden arananları görev mahallinde gizlemek,

j) Yurt dışında Devletin itibarını düşürecek veya görev haysiyetini zedeleyecek tutum ve davranışlarda bulunmak,

k) 5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki Kanuna aykırı fiilleri işlemek.

Disiplin Cezaları Kimler Tarafından Verilir?

1. Uyarı – Kınama – Aylıktan kesme

Disiplin cezaları Disiplin Amiri tarafından verilir.
On beş gün içerisinde ceza kararı verilecektir.
Yedi gün içinde Disiplin Kuruluna itiraz edilebilecektir.

2. Kademe ilerlemesinin durdurulması

Disiplin cezası Atamaya Yetkili Amir tarafından verilir.
Otuz gün içerisinde ceza kararı verilecektir.
Yedi gün içinde Yüksek Disiplin Kuruluna itiraz edilebilecektir.

3. Meslekten Çıkarma

Disiplin cezası Yüksek Disiplin Kurulu tarafından verilir.
6 ay içinde ceza kararı verilmelidir.
İtiraz yolu yoktur.

Disiplin Cezasına Karşı İdari İtiraz ve İptal Davası Açma Süresi Nedir?

Disiplin cezalarının tümüne karşı önce itiraz yoluna gidilerek bu yol tüketilmeli, sonra dava yoluna gidilmelidir. Ancak Meslekten Çıkarma disiplin cezasında direkt 60 gün içinde İdare mahkemesinde iptal davası açılarak dava yoluna gidilmelidir.

Disiplin cezalarının tümüne karşı 60 gün içerisinde, İdare Mahkemesinde İptal Davası açılabilir.Yetkili mahkeme disiplin cezası veren kurumun bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir.

Soruşturma ve Disiplin Cezası Verme Zamanaşımı

Uyarı, kınama, aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması disiplin cezalarında 1 ay içerisinde soruşturmaya başlanmalıdır. Meslekten çıkarma disiplin cezasında ise 6 ay içinde soruşturmaya başlanmalıdır.

Ceza zamanaşımı süresi, disiplin cezası gerektiren fiil ve hallerin işlendiği tarihten itibaren 2 yıldır. İki yıl içinde memura disiplin cezası verilmediği takdirde disiplin cezası verme yetkisi zamanaşımına uğrayacaktır.

Disiplin Cezalarında Hakim Olan İlkeler Nelerdir?

Memurun 7 gün içerisinde savunması alınmalıdır.
Önceki hizmetlerinde olumlu, iyi bir tutum ve çalışma gerçekleştirmişse, bir hafif ceza uygulanmalıdır. Mesela memurluktan çıkarma yerine kademe ilerlemesinin durdurulması cezası verilmelidir.
Disiplin cezası verilmesine sebep fiil veya halin cezaların sicilden silinmesine ilişkin süre içinde tekerrüründe daha ağır ceza uygulanacaktır.
Disiplin cezaları kanunla belirlenir ve kanunda sınırlı sayıdadır. Kanunda öngörülmeyen bir disiplin cezası verilemeyecektir.
Geçmişe etkili disiplin cezası verilemeyecektir.
Disiplin cezaları işlenen fiil ile orantılı olmalıdır.
Tek suça tek ceza ilkesi benimsenerek işlenen fiile karşı tek disiplin cezası verilmelidir.

Memurun Savunma Hakkı Nedir?

Memura savunmasını yapabilmesi için soruşturmayı yapan kişi veya yetkili disiplin kurulu tarafında 7 günden az olmamak üzere süre tanınması gerekir. Belli süre içinde ya da belirtilen bir tarihte savunmasını yapmayan memur savunma hakkından vazgeçmiş sayılır. Savunması alınmadan tesis edilen disiplin cezası, usül ve şekil bakımından hukuka aykırıdır.

Disiplin Cezaları Danıştay Kararları

Danıştay 12. Daire 09/05/2014 E.2013/7372, 2014/3573 Sayılı Kararında “Dvacının disiplin suçu oluşturan eylemi açık bir şekilde belirlenmeden ve hangi madde kapsamında cezalandırıldığı açıkça ortaya konulmadan tesis edilen dava konusu 1/20 oranında aylıktan kesme cezasına ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmadığına hükmetmiştir.”

Danıştay 16. Daire 25/03/2015 E.2015/5586, 2015/1022 Sayılı Kararında “Davacının kusurlu olduğu iddia edilen davranışı nedeniyle bir soruşturmacı tayin edilerek usülüne uygun soruşturma yapılmaksızın 1. Disiplin Amiri tarafından doğrudan savunma alınarak verilen kınama cezasında ve bu cezaya karşı yapılan itirazın reddedilmesinde hukuka uyarlık bulunmadığına hükmetmiştir.”

Danıştay 12. Daire 11/12/2014 E.2014/2487, 2014/8794 Sayılı Kararında “Başbakanlık Personel ve Prensipler Genel Müdürlüğünün “idari izin” konulu genelgesi ile idari izin olarak ilan edilen günlerde görevli personel olarak belirlendiği yolunda kendisine bildirim yapılmayan davacının, anılan genelge uyarınca belirtilen tarihlerde idari izinli olduğunun kabulü gerektiğinden, “özürsüz olarak bir veya iki gün göreve gelmeme” eylemi sübuta ermediğinden disiplin cezası ile cezalandırılmasına ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmadığına karar verilmiştir.”

Danıştay 16. Daire 01/07/2015 E.2015/14258, 2015/4219 Sayılı Kararında “Gizli kamera yerleştirmek suretiyle yasaya aykırı şekilde elde edilmiş kayıtların tek başına delil niteliğinin olmadığına karar verilmiştir.”

Danıştay 8. Daire 23/03/2016 E.2012/8980, 2016/1586 Sayılı Kararında “Sınıf öğretmeni olarak görev yapan davacının 4357 Sayılı Kanunun 7/(c) maddesi uyarınca bir yıl kıdem indirme cezasıyla cezalandırılmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan davada, davacının telefonla müstehcen mesajlar göndermek ve internet üzerinden görüşme programı aracılığı ile uygunsuz görüntüler göstermekten ibaret olan fiilinin, 657 Sayılı Kanunun 124/2 maddesi uyarınca memur disiplin hukukunu ilgilendiren bir yönünün olmadığı ve disiplin suçunu oluşturmadığı, söz konusu fiilin bir disiplin suçu olarak değerlendirilerek davacının bir yıl kıdem indirme cezasıyla cezalandırılması işleminin Anayasa’nın 20. maddesi ve AİHS’nin 8. maddesi uyarınca “ özel hayata saygı hakkının” ihlali sonucunu doğuracağına hükmedilmiştir.”

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca 31/10/2013 E.2010/1420, 2013/3394 Sayılı Kararında “Memurlar ile Diğer Kamu Görevlilerinin Bazı Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun uyarınca, tüm sonuçları ile affedilen bir disiplin cezasına konu olan fiilin, bir başka eylem nedeniyle disiplin cezası tesis edilirken, 657 Sayılı Kanunun 125. maddesi uyarınca tekerrüre esas alınmasında hukuka uyarlık bulunmadığına karar verilmiştir.”

Blog Yazılarımız: İMAR UYGULAMASINDA DÜZENLEME ORTAKLIK PAYI

Av.Tuğçe Çığlı
Av. Serhan Cantaş