Rıza, kelime anlamı itibari ile “razı olma, isteme, istek” şeklinde yorumlanabilir. Kişisel Verilerin Korunması Kanunu kapsamında sıklıkla dile getirilen ve oldukça önem arz eden “Açık Rıza”nın tam olarak ne anlama geldiğini bilmek önem arz etmektedir.
Açık Rıza Nedir?
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun yürürlüğe girmesi ile birlikte hayatımıza giren “açık rıza” kavramı aynı yasanın 3. maddesinde açıklanmaktadır.
- MADDE 3/1- a Açık rıza: Belirli bir konuya ilişkin, bilgilendirilmeye dayanan ve özgür iradeyle açıklanan rızayı,
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu’nun 3.maddesinde “belirli bir konuya ilişkin, bilgilendirilmeye dayanan ve özgür iradeyle açıklanan rızayı” şeklinde ifade edilmiştir. İşbu kanun maddesine göre açık rızayı belirleyen 3 ana unsur vardır.
Açık Rızanın Unsurları Nelerdir?
1.Belirli Bir Konuya İlişkin Olması
Açık rızanın ilk unsuru yasada da belirttiği üzere belirli bir konuya ilişkin olmasıdır. Veri işleme sırasında verisi işlenen kişinin açık rızasının varlığının kabul edilebilmesi için, rızanın belirli bir konuya ilişkin olması gerekmektedir. Açık rızanın hangi konuyla alakalı olduğu ve sadece o konu ile sınırlı olduğunun verisi işlenen kişiye açıkça ifade edilmesi gerekmektedir. Şöyle ki, kişiden alınan ve genel bir rızayı ifade eden açık rıza beyanları, o somut olayda açık rızanın kabul edilemeyeceği anlamına gelmektedir.
Örneğin; ” Veri işlenmesini kabul ediyorum” veya “açık rızam vardır” şeklinde alınan geniş anlamda verilen beyanlar açık rızanın varlığını ortaya koymamaktadır. Bu nedenle kişilerden alınan açık rıza metinlerinde işlenen kişisel verinin detaylı olarak ne olduğu ve ne amaçla olduğunun belirtilmesi gerekmektedir.
Veri işleyenin açık rızayı almasından sonra gerçekleştireceği ikincil işlemler için, gerçekleştireceği ikincil işlemler için ayrıca açık rıza alması gerekecektir.
2.Rızanın Bilgilendirmeye Dayanması
Açık rızanın asıl amacının kişisel verisi işlenen kişiyi bilgilendirme amacı taşıması nedeniyle, yapılan açık rızanın bilgilendirme amacı taşıması gerekmektedir. Ayrıca bu unsur “Aydınlatma Yükümlülüğü” ile de bağdaşmaktadır. Kişiden alınan açık rıza metnini yalnızca hangi nedenle alındığı değil, alınan verinin hangi amaç için kullanılacağı da kişiye detaylı bir şekilde anlatılmalıdır.
- BİLGİLENDİRME, MUTLAKA VERİNİN İŞLENMESİNDEN ÖNCE YAPILMALIDIR.
3.Özgür İrade Beyanı Olması
Her hukuksal işlemde olduğu gibi açık rızanın alınması da kişinin özgür irade beyanı şeklinde gerçekleşmelidir. Kişi açık rızayı özgür, sonuçlarını bilebilecek ve kendi kararı şeklinde vermesi gerekmektedir.
Cebir, tehdit ve hile gibi durumlarda irade beyanı sakatlanacağı için açık rızadan bahsedilemez.
Açık Rızada Özel Durumlar
- Açık rıza şekle tabi değildir.
- Battaniye rıza kabul edilmez.
- Zımni rıza kabul edilmez.
- İspatı veri sorumlusuna aittir.
- Hizmet açık rıza şartına bağlanamaz.
Anayasa’nın 20. maddesinin 3. fıkrasında, kişisel verilerin, ancak kanunda öngörülen hallerde veya kişinin açık rızasıyla işlenebileceği hüküm altına alınmıştır.
Blog Yazılarımız: Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (KKVK) Kapsamında Şirketlerin Yükümlülükleri
