Günümüzde sporun evrensel olarak geldiği nokta itibariyle, giderek büyüyen spor sorunlarını ülkemiz genelinde gidermek amacıyla 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun çıkarılmıştır. Bu kanun ile beraber spor hukukundan doğan belli bir kısım hukuki sorunların giderilmesi amaçlanmıştır.
Spor hukukunun konusu, profesyonel veya amatör ayırt edilmeksizin yapılan ve bunlar sonucu doğan her türlü hukuki uyuşmazlıklardan oluşur.
Türkiye’de 6222 sayılı kanunun yürürlüğe girmesinden önce, spor müsabakalarında ortaya çıkan hukuki ihlallere karşı bir takım önleyici tedbirler bulunmaktaydı. Fakat sporun giderek daha endüstriyel bir hal alması ve izleyici kitlelerinin artması sebebi ile bu önleyici tedbirler yetersiz kalmış, bu konuda özel bir kanunun gerekliliği hasıl olmuştur. 2011 yılında yürürlüğe giren 6222 sayılı Sporda Şiddet ve Düzensizliğin Önlenmesine Dair Kanun ile birlikte bu alandaki eksiklikleri gidermesi amaçlanan kapsamlı bir kanun yürürlüğe girmiştir.
6222 sayılı kanunun 14. maddesinde “Hakaret İçeren Tezahürat” suçu düzenlenmiştir. Bu suçun düzenleniş amacı TCK m.125’de düzenlenen hakaret suçunun şikayete bağlı bir suç olmasıdır. Spor müsabakalarından önce, yapıldığı sırada, müsabakanın yapıldığı yer veya civarında hakaret suçunun işlenmesi halinde TCK m.125’de düzenlenen hakaret suçunun şikayete bağlı bir suç olması ve bu alanlarda şikayet şartının gerçekleşmesindeki güçlük nedeniyle kişiler cezalandırılamamaktadır. Aynı zamanda belirli bir kişiyi hedef almadan yapılan hakaret içeren tezahüratlarda yine TCK m.125’in esaslı unsurları oluşmaması nedeniyle suç vücut bulmamaktadır.
Suç 6222 sayılı kanunda düzenlendiği şekliyle ;
- MADDE 14 – Spor alanlarında veya çevresinde taraftarların grup halinde veya münferiden belirli bir kişiyi hedef veya muhatap alıp almadığına bakılmaksızın duyan veya gören kişiler tarafından hakaret olarak algılanacak tarzda aleni olarak söz ve davranışlarda bulunmaları halinde, fiilleri daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, şikayet şartı aranmaksızın, failler hakkında onbeş günden az olmamak üzere adli para cezasına hükmolunur.
(2) Spor alanlarında veya çevresinde toplum kesimlerini din, dil, ırk, etnik köken, cinsiyet veya mezhep farkı gözeterek hakaret oluşturan söz ve davranışlarda bulunan kişi, fiili daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde, üç aydan bir yıla kadar(2) hapis cezası ile cezalandırılır.
(3) Birinci ve ikinci fıkralarda tanımlanan suçların yazılı pankart taşınması veya asılması ya da duvarlara yazı yazılması suretiyle işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.
Hakaret İçeren Tezahürat Suçunun Unsurları Nelerdir?
1. Maddi Unsur
Suçun maddi unsuru maddenin birinci fıkrasında düzenlenen, “Spor alanlarında veya çevresinde taraftarların grup halinde veya münferiden belirli bir kişiyi hedef veya muhatap alıp almadığına bakılmaksızın duyan veya gören kişiler tarafından hakaret olarak algılanacak tarzda aleni olarak söz ve davranışlarda bulunmaları..” şeklinde ifade edilmiştir.
Madde metni gayet açık ve net bir şekilde suçun maddi unsurlarını açıklamıştır. O halde şöyle sıralamak mümkün ;
a)Suç spor alanlarında veya çevresinde gerçekleşecek,
b)Taraftarların grup halinde veya belirli bir kişiyi hedef veya muhatap alması şart değil,
c)Gören veya duyan kişiler tarafından hakaret olarak algılanacak tarzda olacak,
d)Aleni olarak söz ve davranışlarda bulunulacak,
Bu maddenin TCK m.125’ten ayrıldığı noktalar, belirli bir kişiyi muhatap almaması, spor alanları ve çevresinde gerçekleşmesi ve şikayet şartının bulunmamasıdır. Bu suçun spor alanları ve çevresi dışında veya belli bir kişiyi muhatap alarak işlenmesi durumunda suç TCK m.125’e göre değerlendirilmelidir.
Hakaret suçunun TCK m.125 anlamında unsurları oluşmuş ise cezanın TCK hükümlerine göre verilmesi gerekmektedir. TCK m.125’te düzenlenen hakaret suçunun cezası daha ağır bir şekilde düzenlenmiştir.
2. Manevi Unsur
Suçun Manevi unsuru kasttır. Hukukumuzda taksir istisnai bir manevi unsur şeklidir. Bu sebeple bir suçun taksirle işlenebilmesi için o suçun taksirle işlenebileceği kanunda açıkça belirtilmelidir. Hakaret İçeren Tezahürat suçunda böyle bir düzenleme bulunmadığından bu suç yalnızca kast ile işlenebilir.
Korunan Hukuki Değer
Bu madde ile korunan hukuki değer, kişilerin şeref ve haysiyetidir. Ülkemizdeki spor müsabakalarında önlenemez ve artık bir gelenek haline gelmiş tezahürat kültürünün içine yerleşmiş bulunan çirkin ve kötü tezahüratlar, kişilerin şeref ve haysiyetini yok saymaktadır.
Ayrıca bu madde, toplum ahlakını ve kişilerin ahlak kuralları içerisinde spor müsabakası seyretme hakkını da korumaktadır. İkinci fıkrada korunan hukuki yarar ise kamu barışıdır.
Suçun Faili
Suçun faili maddede tanımlandığı üzere “taraftarların veya münferiden” şeklinde ifade ettiği takımın taraftarı veya taraftar gruplarıdır. Taraftar veya taraftar grubu dışındaki kişilerin bu suç kapsamına girmemesi gerekmektedir. Fakat oldukça tartışmalı olan bu konuda bizim görüşümüz, söz konusu maddenin koruduğu hukuki yarar kişilerin haysiyet ve onuru ile birlikte toplum ahlakı olduğu için taraftar veya taraftar grubu dışındaki kişilerinde bu suçun faili olabilmeleridir.
İkinci fıkrada tanımlanan suçun faili ise spor alanları çevresinde bulunan herkes olabilir.
Suçun Mağduru
Birinci fıkrada belirlenen suçun mağduru herkes olabilir.
İkinci fıkrada düzenlenen suçun mağduru ise belli bir toplum kesimi olabilir.
Suçun Nitelikli Hali
- maddenin üçüncü fıkrasında suçun nitelikli hali düzenlenmiştir.
“(3) Birinci ve ikinci fıkralarda tanımlanan suçların yazılı pankart taşınması veya asılması ya da duvarlara yazı yazılması suretiyle işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.”
Suçun yazılı pankart veya duvarlara yazı yazılması ile işlenmesi suçun nitelikli halini oluşturur. Cezayı yarı oranında artıran suçun nitelikli hali yoğun bir biçimde kullanılan pankart uygulamasını engellemek amacıyla düzenlenmiştir.
İçtima
Madde metninde açıkça belirtilen “fiilleri daha ağır cezayı gerektiren başka bir suç oluşturmadığı takdirde” suçun oluşumu daha ağır cezayı gerektiren başka bir suçun vücut bulmaması şartına bağlanmıştır. Eğer kişilerin eylemleri daha ağır cezayı gerektiren Örneğin; TCK m.125’te düzenlenen hakaret suçunu oluşturursa bu suç vücut bulmaz.
Kanun koyucunun buradaki amacı TCK m.125’teki hakaret suçunda daha ağır bir ceza öngörülmüş ve bunun unsurlarının oluşması halinde onun uygulanmasını sağlamaktır. Nitekim TCK’da düzenlenen hakaret suçunda ceza 3 aydan – 2 yıla kadar hapis cezasıdır. 6222 sayılı kanunda düzenlenen Hakaret içeren tezahürat suçu ise onbeş günden az olmamak üzere adli para cezasıdır. Kişilerin bu küçük yaptırım ile daha ağır cezayı gerektiren suçtan kurtulmaları Türk Ceza Hukuku ilkelerine aykırılık teşkil edeceğinden böyle bir düzenleme oldukça yerindedir.
Teşebbüs
Maddede düzenlenen suçlar neticesi fiile bitişik suçlardır. Neticesi fiile bitişik suçlar, yasada öngörülen fiilin gerçekleşmesiyle oluşan suçlardır. Fiilin kendisi dışında bir netice olmadığı için bu suç tipinde teşebbüs söz konusu değildir. Zaten neticesi fiile bitişik suçların en büyük örneğini hakaret suçu oluşturur.
Şikayet
6222 sayılı kanunda işlenen Hakaret içeren tezahürat suçu şikayete bağlı bir suç değildir. Hakaret suçu ile benzer nitelikte olan bu suçun, 6222 sayılı kanun ile oluşturulmasının sebebi TCK’de düzenlenen hakaret suçundan ayrılması istenmesidir.
Sonuç
Ülkemizde en yaygın kitleye sahip olan futbol başta olmak üzere diğer spor alanlarında da yaygın olan “holiganlık” spor hukukunda yapılan bu düzenlemeleri gerekli hale getirmiştir. Bu kötü geleneğin sonucu olarak ülkemizde birçok elim olay gerçekleşmektedir. Bunların önüne geçilmesi için düzenlemelerin daha detaylı ve daha caydırıcı cezalara sahip bir kanunun varlığı gereklidir.
Seyirden Men Cezası
6222 sayılı kanunun 14. maddesinde düzenlenen hakaret içeren tezahürat suçu sonucunda verilen onbeş günlük adli para cezasının yanı sıra aynı kanunda düzenlenen 18. maddeye göre “seyirden men” cezası öngörülmüştür. Seyirden men cezası bu kanun kapsamında bir suça vücut veren kişi hakkında uygulanacak tedbirdir.
Blog Yazılarımız: Seyirden Men Cezası
