Yobaz kelimesinin üç farklı anlamı bulunmaktadır.
1) Bağnazlığı din konusunda aşırılığa vuran ve başkalarını baskı altına almayı düşünen kimse.
2) Bir düşünceye ve bir inanca aşırılıkta bulunmak.
3) İncelik ve naiflik ile işi olmayan kaba saba.
Hakaret, bir kimsenin onurunu, şerefini rencide edici söylemlerde bulunmaktır.
Hakaret kelimesinin sözlükte 2 anlamı vardır:
1-Onur kırma, onura dokunma
2-Küçültücü söz veya davranış
Hakaret Suçu TCK’nin 125.maddesinde düzenlenmiştir.
- Madde 125 – (1) Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden (…) veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır. Mağdurun gıyabında hakaretin cezalandırılabilmesi için fiilin en az üç kişiyle ihtilat ederek işlenmesi gerekir.
Yobaz Hakaret Suçunu Oluşturur mu?
Hakaret suçu kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide eden eylem veya söylemlerdir. Yargıtay kararlarına göre yobaz ifadesi hakaret değildir. Kaba hitap tarzı niteliğindeki söz olarak kabul edilmektedir. Kaba söz ve ağır eleştiri niteliğindeki sözler katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmadığından hakaret suçunu oluşturmaz. Bu nedenle yobaz hakaret suçunu oluşturmaz.
- Yargıtay 18. Ceza Dairesi’nin 2017/373 E, 2017/1182 K Sayılı Kararı
…Somut olayda; mahkemece, sanık …’in katılan ….’e hitaben söylediği “gerici yobazlar” şeklindeki sözleri nedeniyle sanık hakkında hakaret suçundan mahkumiyet kararı verildiğinin anlaşılması karşısında; kaba söz ve ağır eleştiri niteliğindeki sözlerin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı anlaşıldığından, sanığın hakaret suçundan beraati yerine mahkûmiyetine hükmedilmesinin, hukuka aykırı olduğu anlaşılmıştır.
- Yargıtay 2. Ceza Dairesi’nin 2011/31032 E, 2013/17880 K Sayılı Kararı
…Milli Eğitim Bakanlığının uygulamalarından bahsederken toplantıyı izleyen seyircilerden birisinin “yobaz, Milli Eğitim Bakanı, yobaz ve emperyalizmin uşakları” demesi üzerine sanığın sarfettiği, “yobaz ama nasıl yobaz, emperyalizmin uşakları ki nasıl uşaklar, uşak bile değil, köpek onlar köpek” şeklindeki sözlerin konuşmanın akışı ve bütünlüğü göz önüne alındığında katılan R.. E..’ın şahsına yönelik bulunması karşısında, sanığın sübut bulan suçtan mahkumiyeti yerine, yasal ve yeterli olmayan gerekçeyle beraatine karar verilmesi,
2- 02.07.2012 tarihinde kabul edilerek, 28344 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan ve 05.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6352 sayılı Yargı Hizmetlerinin Etkinleştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Ve Basın Yoluyla İşlenen Suçlara İlişkin Dava Ve Cezaların Ertelenmesi Hakkında Kanunun Geçici 1. Maddesinin fıkrasının (b) bendi uyarınca sanık hakkında katılan H.. Ç..’e hakaret suçundan dolayı kovuşturmanın ertelenmesine karar verilmesinde zorunluluk bulunması, Bozmayı gerektirmiş…
- Yargıtay 2. Ceza Dairesi’nin 2011/26583 E, 2013/5645 K Sayılı Kararı
“ …Yazıklar olsun sana hoca! Hoca diyorum çünkü sen bu kafayla öğretmen sözcüğüne layık bir adam değilsin…Yobaz hoca… utanmaz adam… sen kalkıp sınıfta gencecik beyinlere dinimizi ve ahlaklı olmayı öğretmek yerine nasıl olurda içinde ve kafanda kokuşmuş irini akıtarak çocuklarımızı zehirlemeye kalkışırsın…” sözlerinin eleştiri sınırını aşan, katılanı toplum nazarında suçlayan, küçük düşüren ve kişilik haklarına saldırı niteliğinde bulunması karşısında; sanığın mahkumiyetine karar verilmesi gerekirken yasal ve yeterli olmayan gerekçe ile beraatine karar verilmesi,
- Yargıtay 18. Ceza Dairesi’nin 2017/4058 E, 2018/537 K Sayılı Kararı
…”gerici yobazlar” şeklindeki ve kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerin, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı gözetilmeden, yazılı şekilde hüküm kurulması,
2. Sanık …’in 12/05/2015 tarihli 2. celsede hakkında yargılama neticesinde mahkumiyet kararı verilmesi halinde verilen hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına rıza gösterdiğini beyan etmesine rağmen hüküm gerekçesinde rıza göstermediği gerekçesi ile sanık hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına dair karar verilmemesi…
Hakaret Suçunun Cezası ve Nitelikli Halleri
Basit haliyle işlenmiş bi hakaret suçu kamu görevlisine karşı işlenmemişse cezası üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıdır. Adli para cezasına veya hapis cezasına karar verecek kişi hakimdir. İki cezayı aynı anda veremez.
- Hakaret suçunun mağduru kamu görevlisi ise;
- Kamu görevlisinin görevinden dolayı hakarettin alenen işlenmesi,
- Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı hakaretin alenen işlenmesi
- Kamu görevlisinin mensup olduğu dinin kutsal değerlerine hakaretin alenen işlenmesi,
Halinde ceza altıda biri oranında artırılır.
Hakaret Suçunda Cezayı Azaltan Nedenler Nelerdir?
TCK m.129/3’e göre, Hakaret suçunun karşılıklı olarak işlenmesi halinde, olayın mahiyetine göre, taraflardan her ikisi veya biri hakkında verilecek ceza üçte birine kadar indirilebileceği gibi, ceza vermekten de vazgeçilebilir.
Hakaret Suçunun Kimler İşleyebilir?
Hakaret suçunun faili yalnızca gerçek kişiler olabilir, tüzel kişiler bu suçun faili olamaz.Fail, hakaret suçunu kasten işleyebilir. Failin olası kastı da cezalandırılır. Ancak failin taksirli hareketleri cezalandırılmaz.
Sosyal Medya Aracılığıyla Hakaret Suçu ve Cezası
Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinin ikinci fıkrası “Fiilin, mağduru muhatap alan sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi halinde, yukarıdaki fıkrada belirtilen cezaya hükmolunur.” hükmünü ihtiva etmektedir. Böylece kişinin sosyal medyada “facebook”, “twitter”, “instagram” gibi sitelerde hakaret içeren cümleler sarf etmesi hakaret suçunu oluşturacaktır.
Sosyal medya aracılığı işlenen hakaret suçunun herkes tarafından görülebilecek bir ortamda yapılması Yargıtay’ın ifade ettiği şekli ile “sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçunun alenen işlendiği” bu nedenle TCK’nın 125/4. maddesi uyarınca suçun cezasında artırım yapılması gerektiği Yargıtay’ın yerleşik içtihatları ile sabittir. Bu nedenle sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçunun alenen işlendiği gözetilerek verilecek ceza 1/6 oranında artırılmalıdır.
Sosyal Medya Aracılığıyla Hakaret Suçu
Hakaret Suçunda Zamanaşımı Süresi
Kural olarak hakaret suçlarında 6 aylık zamanaşımı süresi vardır. Bu zamanaşımı süresi içinde şikayet yapılmazsa kovuşturma ve soruşturma yapılmaz.
- TCK 73/1- Soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suç hakkında yetkili kimse altı ay içinde şikayette bulunmadığı takdirde soruşturma ve kovuşturma yapılamaz.
- Hakaret suçunda genel zamanaşımı süresi 8 yıldır.
Hakaret Suçu Nasıl İspatlanır?
İsnadın mahkeme tarafından kabul görebilmesi için isnat edilen fiilin ispat edilmiş olması gerekir. Eğer suç isnadında bulunan kişi karşı tarafın hakaret ettiğini ispatlayamazsa ceza verilmez. Ancak, hakaret edilen kişi hakkında daha önce kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararı varsa, bu durumda isnat ispatlanmış sayılır.
Hakaret suçunun ispatı çeşitli yollarla mümkündür. Günümüzdeki gelişmiş teknoloji, sayesinde artık suçların ispat olanakları artmıştır.
- TCK Madde 127 – (1) İsnat edilen ve suç oluşturan fiilin ispat edilmiş olması halinde kişiye ceza verilmez. Bu suç nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleşmiş bir mahkûmiyet kararı verilmesi halinde, isnat ispatlanmış sayılır. Bunun dışındaki hallerde isnadın ispat isteminin kabulü, ancak isnat olunan fiilin doğru olup olmadığının anlaşılmasında kamu yararı bulunmasına veya şikayetçinin ispata razı olmasına bağlıdır.
- (2) İspat edilmiş fiilinden söz edilerek kişiye hakaret edilmesi halinde, cezaya hükmedilir.
Hakaret Suçunda Deliller Şu Şekilde Sayılabilir;
- Tanık Beyanı,
- Telefon incelenmesi,
- Sosyal medya araçları,
- Yazılı her türlü delil,
- Ses kayıtları,
- Ve sair her türlü delil
Hakaret Suçu Şikayete Bağlı Bir Suç Mudur?
Hakaret suçunun basit hali şikayete bağlı bir suçtur.
- TCK Madde 131 – Hakaret suçunun soruşturulması ve kovuşturulması, kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenmediği sürece mağdurun şikayetine bağlıdır. Ancak, mağdur, şikayet etmeden önce ölürse veya suç ölmüş olan kişinin hatırasına karşı işlenmişse, ölenin ikinci dereceye kadar üstsoy ve altsoyu, eş veya kardeşleri tarafından şikayette bulunabilir. Bu hüküm, suçun mağdurun rızası olmaksızın işlenmesi durumunda adaletin sağlanmasını ve suçun cezasız kalmamasını amaçlamaktadır.
Hakaret Suçunda Uzlaşma
Uzlaştırmaya tabi suçlar kanun maddesinde tek tek sayılmıştır. Kural olarak hakaret suçu uzlaştırmaya tabi suçlar arasındadır. Basit hakaret suçunda uzlaştırma yoluna gidilmesi bir dava şartıdır. Yani yargılamaya geçilmeden önce hakaret eden ile hakarete uğrayan kişi adliye eliyle görüştürülür. Bu görüşme ile ilgili tebligatlar önceden taraflara gönderilir. Bu görüşmeden sonuç alınamaması durumunda hakaret davasına geçilir. Ancak kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen hakaret suçu şikayete tabi olmadığından uzlaştırmaya da tabi olmaz.
Stj. Av. Nursena Yıldız
Av. Serhan Cantaş
Blog Yazılarımız: Kaşar Hakaret Midir?
