Ortak velayet, Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmiştir. TMK 335. maddede ifade edildiği üzere “Ergin olmayan çocuk, ana ve babasının velâyeti altındadır. Yasal sebep olmadıkça velâyet ana ve babadan alınamaz. Hâkim vasi atanmasına gerek görmedikçe, kısıtlanan ergin çocuklar da ana ve babanın velâyeti altında kalırlar.”
Velayet, çocuğun yetiştirilmesi, bakımlarının yapılması ve gözetilmesi konularında haklarının ve varlıklarının korunması adına temsil edilmesidir. Ortak velayet kavramı ise söz konusu temsilin anne ve baba tarafından birlikte kullanılmasını ifade etmektedir.
- Velayetin kapsamı ise TMK madde 339’da belirlenmiştir. Buna göre;
“Ana ve baba, çocuğun bakım ve eğitimi konusunda onun menfaatini göz önünde tutarak gerekli kararları alır ve uygularlar.
Çocuk, ana ve babasının sözünü dinlemekle yükümlüdür.
Ana ve baba, olgunluğu ölçüsünde çocuğa hayatını düzenleme olanağı tanırlar; önemli konularda olabildiğince onun düşüncesini göz önünde tutarlar.
Çocuk, ana ve babasının rızası dışında evi terkedemez ve yasal sebep olmaksızın onlardan alınamaz.
Çocuğun adını ana ve babası koyar.”
Türk Medeni Kanunu’nun getirmiş olduğu düzenlemeye göre ana ve baba evli ise evlilik devam ettiği sürece ana ve baba velâyeti ortak olarak kullanmaları esastır. Ortak hayata son verilmiş veya ayrılık hâli gerçekleşmişse hâkim, velâyeti eşlerden birine verebilir. Velâyet, ana ve babadan birinin ölümü hâlinde sağ kalana, boşanmada ise çocuk kendisine bırakılan tarafa aittir. Ana ve baba evli değilse velâyet anaya aittir.
Türkiye’de ortak velayet, “11 Nolu Protokol ile Değişik İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşmeye Ek 7 Nolu Protokol’ün 2016 senesinde yürürlüğe girmesiyle birlikte Yargıtay 2017 yılında 2. Hukuk Dairesi’nin vermiş olduğu bir kararla ortak velayet kavramının Türk Hukuku’ndaki varlığını kabul etmiştir.
Söz konusu protokolde “Eşler, evlilik bakımından, evlilik süresince ve evliliğin bitmesi halinde, kendi aralarındaki ve çocuklarıyla olan ilişkilerinde, özel hukuk niteliği taşıyan hak ve sorumluluklar açısından eşittir. Bu madde, devletlerin çocuklar yararına gereken tedbirleri almalarına engel değildir.” olarak ifade edilmiştir.
Ortak Velayetin şartları ise şöyle açıklanabilir:
- Anne ve babanın ortak velayet talebinde bulunması ve muvaffakiyeti gerekmektedir.
- Çocuğun üstün yararı gözetilmelidir.
- Hakimin takdirinin ortak velayet yönünde olması gerekmektedir.
Ortak Velayet ile İlgili Yargıtay Kararı
- Yargıtay 2. Hukuk Dairesi Esas: 2016/15771 Karar: 2017/1737
“Yukarıda değinilen iç hukukumuz ve kamu düzeni kavramı ile ilgili açıklamalara göre somut olay değerlendirildiğinde “ORTAK VELAYET” DÜZENLENMESİNİN, TÜRK KAMU DÜZENİNE “AÇIKÇA” AYKIRI OLDUĞUNU YA DA TÜRK TOPLUMUNUN TEMEL YAPISI VE TEMEL ÇIKARLARINI İHLAL ETTİĞİNİ SÖYLEMEK MÜMKÜN DEĞİLDİR.
O halde mahkemece, MÖHUK m. 17/1 gereğince, İngiliz vatandaşı olan tarafların müşterek milli hukuklarındaki velayete ilişkin düzenlemeler dikkate alınarak, işin esasına girilip tüm deliller birlikte değerlendirilerek “ortak velayet” istemine ilişkin davayla ilgili bir karar vermek gerekirken, istemin Türk kamu düzenine aykırı olduğu belirtilmek suretiyle, yazılı şekilde hüküm kurulması, bozmayı gerektirmiştir.”
Blog Yazılarımız: Velayet Davası Nedir?
